Σκοπός Καρπάθου και Κάσου, που σχετίζεται και μάλλον βασίζεται σε Μικρασιάτικο Τραγούδι : «εσύ που σέρνεις το χορό» σύμφωνα με την πρωτότυπη εργασία των Μιλτιάδη Μαντινάου και Μανόλη Κριτσιώτη, που παρουσιάστηκε στο Απέρι το Καλοκαίρι του ’22 [1].
Αποτελεί τον αγαπημένο σκοπό για καντάδες που συχνά γίνονταν νύχτα έξω από τα σπίτια κοριτσιών με στόχο να ανοίξουν το παράθυρο τους, η να μετακινήσουν το λυχνάρι προς τα εκεί. Σημάδι που έδειχναν ότι άκουσαν την καντάδα και ενδιαφέρονται για το νέο που τους τραγουδά.
Ο Γιάννης Αναγνωστόπουλος (Γ. Υψηλός), στο τελευταίο του δίσκο [2] τραγουδά σχετικά:
Ξύπνα αγάπη μου άνοιξε, κρυφά το παραθύρι, τα αγγελούδια του έρωτα, σου κάνουν πανηγύρι.
Σε άλλη εκτέλεση, ο Μανώλης Μάλτας [4] τραγουδά:
Ξύπνησ’ αστέρι τ’ ουρανού του Ήλιου θυγατέρα, κι έβγα στο παραθύρι σου, να γίνει η νύχτα ‘μέρα.
Συχνά σαν “τσάκισμα” τραγουδιέται το παρακάτω:
Οι νύχτα ώρες δεκατρείς, μόνο τις τρεις κοιμούμαι, τις άλλες δέκα κάθομαι κι εσένα συλλογούμαι.
ή
Έβγα στο παραθύρι να φέξει το στενό, να φέξει να περάσω γιατί ‘ναι σκοτεινό.
Με αυτό το τραγούδι κλείνουμε τα καθιστά γλέντια, με αυτόν ξυπνούσαμε ξυμερώματα τους φίλους που εγκατέλειπαν νωρίς το γλέντι [Φωτεινή Λαμπρίδη, στο 3]. Αν κι εμπιστεύομαι πολύ τον Φώτη Σιώτα, δυσκολεύτηκα να πατήσω το play, μην τυχόν κι έβρισκα μια αδύναμη εκδοχή του αγαπημένου μου σκοπού [5].
Δείγματα
Το σχετικό τραγούδι «εσύ που σέρνεις το χορό»
Αναφορές και Πηγές
Η σχέση της Καρπαθιακής Μουσικής με τη Μικρά Ασία, παρουσιάση, Μιλτιάδη Μαντινάου και Μανόλη Κριτσιώτη, Απέρι, Αύγουστος, 2022.
Το Γιοσμαράκι (Γι) είναι σκοπός της Καρπάθου και πέρνει το όνομά του από το λιοσμαράκι, ένα αρωματικό βότανο που εμφανίζεται πολύ συχνά στα βουνά του νησιού. Μελωδία και ακόρντα είναι ίδια με το γνωστό “Τζιβαέρι” [2]
Το γιοσμαράκι, Kαρπαθιακή μουσική και τραγούδια παραδοσιακές μουσικές μνήμες” σε παραγωγή του Συλλόγου Απανταχού Μενετιατών Καρπάθου. Κανάλι του Κώστα Λαμπρίδη στο Youtube.com
Ο Σκοπός «πεύκος» τραγουδιέται σε όλη την Κάρπαθο, και αποτελεί δημοφιλή τρόπο για να ξεκινήσει το γλέντι. Φημολογείται ότι σχετίζεται με τη μαντινάδα [1]:
Στο πεύκο το καλιωτό, απού ‘ναι στη Πατέλλα, εκεί θε να σε καρτερώ, κι όποτε θέλεις έλα.
Παρόμοιες μαντιν΄άδες παραλλαγές αυτής απαντώνται σε όλη σχεδόν την Κάρπαθο. Με τον ίδιο τίτλο υπάρχουν και άλλοι σκοποί στα νησιά της ελλάδας.
Ο πεύκος (οι Καρπάθιοι προτιμούν να τον αποκαλούν σε αρσενικό γένος αντί για το ουδέτερο «το πεύκο») βρίσκεται σε αυθονία στα δάση της Καρπάθου. Μερικές φορές, το συνήθως πλούσιο φύλλωμα και το χαμηλο ύψος τον κάνει να μοιάζει με καλύ(β)α και γιαυτό αναφέρεται ως καλιωτός (καλυ(β)ωτός).
Λένε πως όταν καθήσει κανείς στη ρίζα του ίσως ακούσει το σκοπό αυτό στον άνεμο που περνά μέσα από τα φύλλα του.
Η Πατέλλα είναι δασόφυτη περιοχή της Καρπάθου στην περιοχή της πρωτεύουσας Πηγάδια, κοντά στην εκκλησία της Αγ. Κυριακής.
