Το Γιοσμαράκι (Γι) είναι σκοπός της Καρπάθου και πέρνει το όνομά του από το λιοσμαράκι, ένα αρωματικό βότανο που εμφανίζεται πολύ συχνά στα βουνά του νησιού. Μελωδία και ακόρντα είναι ίδια με το γνωστό “Τζιβαέρι” [2]
Το γιοσμαράκι, Kαρπαθιακή μουσική και τραγούδια παραδοσιακές μουσικές μνήμες” σε παραγωγή του Συλλόγου Απανταχού Μενετιατών Καρπάθου. Κανάλι του Κώστα Λαμπρίδη στο Youtube.com
Ο Σκοπός «πεύκος» τραγουδιέται σε όλη την Κάρπαθο, και αποτελεί δημοφιλή τρόπο για να ξεκινήσει το γλέντι. Φημολογείται ότι σχετίζεται με τη μαντινάδα [1]:
Στο πεύκο το καλιωτό, απού ‘ναι στη Πατέλλα, εκεί θε να σε καρτερώ, κι όποτε θέλεις έλα.
Παρόμοιες μαντιν΄άδες παραλλαγές αυτής απαντώνται σε όλη σχεδόν την Κάρπαθο. Με τον ίδιο τίτλο υπάρχουν και άλλοι σκοποί στα νησιά της ελλάδας.
Ο πεύκος (οι Καρπάθιοι προτιμούν να τον αποκαλούν σε αρσενικό γένος αντί για το ουδέτερο «το πεύκο») βρίσκεται σε αυθονία στα δάση της Καρπάθου. Μερικές φορές, το συνήθως πλούσιο φύλλωμα και το χαμηλο ύψος τον κάνει να μοιάζει με καλύ(β)α και γιαυτό αναφέρεται ως καλιωτός (καλυ(β)ωτός).
Λένε πως όταν καθήσει κανείς στη ρίζα του ίσως ακούσει το σκοπό αυτό στον άνεμο που περνά μέσα από τα φύλλα του.
Η Πατέλλα είναι δασόφυτη περιοχή της Καρπάθου στην περιοχή της πρωτεύουσας Πηγάδια, κοντά στην εκκλησία της Αγ. Κυριακής.
Οι Καρπάθικοι σκοποί είναι σύντομα μουσικά κομμάτια που κυριαρχούν στο γλέντι, ενώ αποτελούν τη βάση της μουσικής συνομιλίας. Οι γλεντιστές και μαντιναδόροι επιλέγουν το σκοπό σύμφωνα με την περίσταση και τραγουδούν δύο ή περισσότερους στοίχους με αυτόν.
Στην Κάρπαθο συναντώνται περισότεροι από 50 σκοποί και κατά άλλους πάνω από 70, που με μερικές παραλλαγές τραγουδιούνται σε όλα τα χωριά. Οι περισσότεροι συνοδεύουν τις μαντινάδες και σε κάποιες περιπτώσεις χορεύονται, ενώ μερικοί (συνήθως οι γρήγοροι) μόνο χορεύονται.
Πολλοί ερευνητές και μελετητές έχουν ασχοληθεί με την καταγραφή των σκοπών, όπως οι παρακάτω (αναφέρονται ενδεικτικά):
O Samuel Baud-Bovy, στο βιβλίο του La chanson populaire grecque du Dodécanèse, Paris, κατέγραψε στο ευρωπαϊκό πεντάγραμμο τη Μουσική της Δωδεκανήσου και της Καρπάθου το 1935 [1]
οι ξενιτεμένοι – when the yearning rivers run (AN101)
Το CD «ξενιτεμένοι» (when the yearning rivers run) κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2000 από την Άπελλα Νότα (AN101), ως επανέκδοση κασέτας με το ίδιο περιεχόμενο που είχε κυκλοφορήσει στη δεκαετία του ’80 στην Αμερική.
Η νέα έκδοση κυκλοφόρησε σε ψηφιακό δίσκο αφού έγινε η κατάλληλη επεξεργασία (mastering) για τη μεταφορά της από τις αρχικές ταινίες και προσετέθη βιβλιαράκι με πληροφορίες για το δίσκο, στίχους, ονόματα τραγουδιών, σκοπών και συντελεστές.
Ολόκληρο το album βρίσκεται στο youtube στο κανάλι του Γ. Λογοθέτη:
Κατάλογος τραγουδιών – SONG LIST
ΔΙΛΗΜΜΑ [dilemma]
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ [nostalgia]
ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΣ ΣΤΗΝ ΞΕΝΙΤΙΑ [i emigrated young]
ΦΕΥΓΩ ΜΕ ΤΟ ΞΗΜΕΡΩΜΑ [i’m leaving at first light]
ΚΑΙ ΠΑΙΡΝΩ Τ ΑΡΜΙΔΑΚΙ ΜΟΥ [searching for my love]
ΠΛΑΝΕΥΤΡΑ ΞΕΝΙΤΙΑ [seductive foreign lands]
ΣΟΥΣΤΑ και ΠΑΝΩ ΧΟΡΟΣ [karpathian dances]
Πληροφορίες έκδοσης – Publication Information
lyre, vocals: [1, 2, 3, 5, 6]:
YIANNIS D. PANAGIOTOU
vocals: [1, 2, 3, 4, 6]:
MANOLIS D. PANAGIOTOU
lute:
EFTHIMIOS N. VERGIS
lyrics:
NICK E. DIAKOS
PRODUCTION
Apella Nota Folk Music Productions, Piraeus, Greece (2000)
RECORDING/MASTERING
Joel Katz, JADE Recordings, Fairlawn, NJ, USA (1987)
DIGITAL REMASTERING
Alan Douchess, WEST WEST SIDE MUSIC Englewood, NJ, USA (1999)
COVER DESIGN
LISA AELION, AELION DESIGN New York, NY, USA
ENGLISH TEXT
John T. Lagonikos, Pretoria, Republic of South Africa
PHOTOGRAPHS
Manolis G. Cassotis (from his archives), USA
Αναστοχασμοί — Reflections
The music calls
I hear the voices start
I feel the wind beneath my exiled heart
As I soar above my dreams
To the place I belong
Where the cloud and mountain meet
Where the thirsty come to drink
The tears from their palms
That the Mother Mary weeps When the music calls, when the voices start, when the yearning rivers run, the meaning of the word ξενιτεμένοι translates into the emotional turbulence of my heart.
It is the longing I feel. A pain that will not heal. A void that will not fill. It is the love that I have for the shores that I left, for the place of my birth.
It is a state of being ….. A commingling of longing and belonging.
It is this passion that this compilation of music and verse celebrates through poetic dialogue. This is in the form of rhyming verse (mandinathes), composed of two fifteen syllable lines of iambic rhythm, identical to that of Homer’s epics. It allows raw lyrical expression that churns and liberates restless emotions through uninhibited colloquy. The poetic verse is sung to different folk melodies (skopee) which vary in complexity, length and tempo.
The music is vibrant and puissant. Distinctive and evocative. It is played on traditional musical instruments. One of these, the lyre, is the successor to Apollo’s original lyra. Its legacy endures. Its benefaction touches all Karpathians. Its ancient, haunting echo plays on. Occasionally, Apollo selectively bequeaths God given talent to a chosen few of the lyre’s modern day exponents.
Οι Συντελεστές – The contributors
Γιάννης Παναγιώτου
Yiannis D. Panagiotou is one of them ….. In his hands the lyre lives. From the wooden belly of this noble instrument he coaxes the sonorous bittersweet notes that entertained the ancient gods.
Ευθύμιος Ν. Βέργης — Efthimios N. Vergis
Accompanied by the lute (laoϊto) in the hands of the talented Efthimios N. Vergis, the patrimonial melodies and dances ignite the musical soul of Karpathians.
Νικόλαος Ε. Διάκος – Nick E. Diakos
The lyrics touch and lacerate. They are autobiographical. The emotional outpouring of one of the ξενιτεμένοι ….. Nick E. Diakos. His words bleed from his melancholy spirit in poignant, lyrical imagery. He distils his own feelings of alienation into searing, poetic prose that communes with the restlessness of the ξενιτεμένοι.
Μανόλης Δ. Παναγιώτου – Manolis D. Panagiotou
Yiannis and his brother, Manolis D. Panagiotou, agitate and animate the nostalgic prose. Their intensely stirring vocal interpretation both wounds and caresses and builds bridges across the seas of separation to the place I belong ….. where the cloud and mountain meet ….. where the Mother Mary weeps.
They laud and lament, bare and share, the emotions of their people. Their beliefs and their ways and their love for their place. They weave together their pain and their joy, their laughter and their tears, into an intimate musical tapestry that is uniquely Karpathian.
The artistic rapport is inspirational. A collaboration of graces. The nameless graces Alexander Pope extols in his critical literary treatise “An Essay on Criticism.” In 745 lines of rhyming couplets written in iambic pentameter, Alexander Pope dramatically breaks this strict literary pattern, only once, to pay homage to man’s artistic exhilaration in these three lines of verse.
Music resembles Poetry, in each Are nameless graces which no methods teach, And which a masterhand ☨ can reach From a different time, from a different place, his words cross cultural divides to acknowledge the creative exaltation of the human spirit. They do so now. Through them, I feel the presence of the nameless graces in the emotional dignity of this compilation. I hear them in the music ….. I hear them in the songs.
I salute this contribution to our musical heritage. God’s will there be more. That the musical footprints of these Karpathian artists meet again. That their musical graces mark the new millennium.
John T. Lagonikos☨
Εικόνες από το βιβλιαράκι — Booklet Images
The images included in the cover design of the CD and cassette are photographs of Pigadia, the main port of Karpathos, circa 1920 to 1935. It is where Karpathian emigrants embarked on the long and arduous journey to the foreign lands. It is also the place they longed to set their foot on whilst fulfilling their dream of returning to the motherland. The stage where pain and joy embraced for all to see.
Waiting for the boats to ferry passengers to and from the ship. Picture taken circa 1935 (Manolis Kassotis collection).
People gathered at the port waiting for their loved ones to disembark from the ship. Picture taken circa 1920s before the pier was constructed (Manolis Kassotis collection)
The Zavolas family greeting a returning relative. Picture taken in front of the customs building before the pier was constructed (circa 1930 – Manolis Kassotis Collection)
Το CD με τίτλο: «τ’ άχολο περιστέρι» περιέχει ζωντανές ηχογραφήσεις από το 1999-2005 από την περιοχή του Όθους και Βωλάδος [1].
Κυκλοφόρησε με τη χορηγεία της αδελφότητος Οθειτών Αμερικής: «Άγιος Παντελεήμων», και όλα τα έσοδα από την πώληση του δίσκου αυτού διατίθενται για τις ανάγκες του ιερού ναού του Αγίου Παντελεήμονος, στις Στές Όθους Καρπάθου. Όλοι οι συντελεστές συμμετείχαν αφιλοκερδώς.
Είναι παραγωγή της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας Απελλα Νότα (AN106), ηχογραφήθηκε μινιμαλιστικά σε ζωντανές συνευρέσεις των συντελεστών, σε καφενεία του Όθους και στη ταβέρνα του Αντώνη Παπουτσάκη στη Βωλάδα.
Συντελεστές
Στο δίσκο αυτό συμμετέχει μεγάλο πλήθος συντελεστών, οργανοπαιχτών και γλεντιστών που παρατίθενται αλφαβητικά:
Κ. Βασιλαράκης
Ν. Βλάχος
Μ. Διακομανώλης
Μ. Κουτσός
Β. Κρητσιώτης
Γ. Κρητσιώτης
Δ. Κρητσιώτης
Μ. Κρητσιώτης
Μ. Κρητσιώτη
Γ. Κωστέτσος
Μ. Κωστέτσος
Μ. Μαντινάος
Μ. Παπαγιάννης
Α. Παπουτσάκης
Μ. Φελλουζής
Ο τίτλος δανείστηκε από τη χαρακτηριστική μαντινάδα του Κωστή Βασιλαράκη:
Οστά να ζώ θα τραγουδώ, γιατί σαν αποθάνω, δε θα γυρίσω πια να δώ, το κόσμο τον απάνω!
Εγώ μου ‘κείνο το πουλί, τ’ άχολο περιστέρι, που νυχτοξημερώνουν μου, Όθος, Βολά κι’ Απέρι.
Ο Όμιλος Καρπαθίων Νέων (Καρπαθιακός Σύλλογος με έδρα τον Πειραιά) και ο Σύλλογος Καρπαθίων Νέων (με έδρα το NJ Η.Π.Α.), διοργάνωσαν το 1976 Παγκαρπαθιακό διαγωνισμό μαντινάδας. Έκτοτε οι μαντινάδες κυκλοφόρησαν τραγουδισμένες από τους νέους του συλλόγου και αποτελούν μια από τις πιο λυρικές εκφράσεις της αγάπης των Καρπαθίων προς το νησί τους. Το εικονιζόμενο εξώφυλλο του βιβλίου που κυκλοφόρησε περιέχει τις μαντινάδες του διαγωνισμού.
Βραβεύθηκαν οι:
Νίκος Παπαμιχαήλ
Γιάννης Χαψής
Ηλίας Βασιλαράς
Μαριγούλα Κρητσιώτη
Οι μαντινάδες μελοποιήθηκαν και κυκλοφόρησε σχετική κασέτα (Compact Cassette) OKN-KEN-1977, της οποίας το εξώφυλλο παρατίθεται:
Το έργο αυτό κυκλοφόρησε στην Αμερική το 1977 από τους Γιάννη και Μηνά Αναγνωστόπουλο (Υψηλό) και είναι η δεύτερη δισκογραφική τους προσπάθεια.
Στην εικόνα μας σώζεται στην 8-track μορφή του, που ήταν τότε ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αμερική.
Μαζί με τα δύο αδέλφια παίζει κιθάρα ο Μάνος Ταβερνάρης από το Απέρι. Την ηχογράφηση έκανε ο Νίκος Τσιβγάς από τις Πυλές (JMY Records, Jersey City, NJ)
Την εκπομπή δημιούργησαν και παρουσίασαν οι Γιώργος Ν. Τσαμπανάκης, Μανόλης Μ. Τσαγκάρης και Βενετία Μ. Σκευοφύλακα, έχει θέμα της την πολύμορφη πολιτισμική ταυτότητα της Καρπάθου μέσα από τη μουσική της. Η εκπομπή μπορεί να ακουστεί από το αρχείο του karpathos.net [2]. Continue reading Η Κάρπαθος μέσα από τη Μουσική της, ραδιοεκπομπή
Το έργο αυτό κυκλοφόρησε στην Αμερική το 1977 από τους Γιάννη και Μηνά Αναγνωστόπουλο (Υψηλό) και είναι η δεύτερη δισκογραφική τους προσπάθεια.