Λήμμα – Καρπαθιοπαίδεια

Χριστόφορος Λυτός

**** άρθρο σε συγγραφή ****

Ο Χριστόφορος Λυτός (1909-1945) ήταν Έλληνας αντιστασιακός από τη Βωλάδα Καρπάθου. Πολέμησε ενάντια στις δυνάμεις κατοχής στην Κάρπαθο και την Κρήτη, και αργότερα στην Αίγυπτο, εκπαιδευόμενος από τη βρετανική SOE. Έδρασε ως σαμποτέρ και κατασκόπος, συμμετέχοντας σε σημαντικές αποστολές κατά των Ιταλών και Γερμανών. Η ανιδιοτελής προσφορά του στην πατρίδα συνεχίστηκε ως μέλος κατασκοπευτικού κλιμακίου το 1943 στην Κάρπαθο, ενώ η ζωή του τερματίστηκε άδικα, αφήνοντας παρακαταθήκη ηρωισμού και θυσίας.

Το 1943, ο Χριστόφορος Λυτός, με τη βοήθεια θαρραλέων συνεργατών στην Κάρπαθο, συνέλεξε κρίσιμες πληροφορίες για τις κινήσεις των Γερμανών, τις οποίες διαβίβαζε στους Συμμάχους μέσω ασυρμάτου. Η δράση του συνέβαλε σε επιθέσεις που αποδυνάμωσαν τον εχθρό και ανύψωσαν το ηθικό των ντόπιων, κάνοντάς τον φόβητρο των κατακτητών. Παρά τη σκληρή και επικίνδυνη αποστολή του, παρέμεινε αφοσιωμένος και δυναμικός, με σθένος και ανιδιοτέλεια.

Όσοι συναναστράφηκαν τον Χρ. Λυτό κατά την εξάμηνη αυτή παραμονή του στην Κάρπαθο, ανέφεραν πως ήταν πιστός χριστιανός, άριστος οικογενειάρχης, αυστηρός στην όψη αλλά αγαθός στην καρδιά, δυνατός χαρακτήρας, εχέμυθος, πολύ τολμηρός, αποφασιστικός, πεισματάρης, αλλά και πολλές φορές οργίλος και απότομος, ευέξαπτος και πολύ οξύθυμος. Ήταν μη υπάκουος στις συμβουλές των άλλων, ακόμη και του στενού του συνεργάτη Ιωάννη Κρασόπουλου. Έκανε εκείνο το οποίο ο ίδιος ήθελε. Δεν άκουγε κανέναν, ούτε τι του έλεγαν, ούτε τι τον συμβούλευαν. Στο εθνικό του φρόνημα ήταν άκαμπτος, ασυναγώνιστος και λυσσαλέος κατά του εχθρού.

Μετά τον πόλεμο, ο Χριστόφορος Λυτός επέστρεψε στην Κάρπαθο το 1945. Παρά τη μακρόχρονη αντιστασιακή του δράση, σκοτώθηκε τραγικά ενώ προσπαθούσε να αποσυνδέσει νάρκη, μαζί με συγχωριανό του. Η προσφορά του τιμήθηκε τόσο από την Ελλάδα όσο και από τη Μεγάλη Βρετανία, με απονομή μεταλλίων και οικονομική ενίσχυση της οικογένειάς του. Η μνήμη του παραμένει ζωντανή στην Κάρπαθο ως σύμβολο ηρωισμού και ανδρείας.

(** το λήμμα βρίσκεται σε συγγραφή **)

Μνημείο Χριστόφορου Λυτού, Βρόντης, Καρπάθου

Πηγές και Αναφορές

Ο ήρωας Χριστόφορος Λυτός (1909-1945), Ηλεκτρονική Εφημερίδα, Ομόνοια, Νοέμβριος 1920, Φ66

1944-10-05 – Επανάσταση της Καρπάθου

Η Επανάσταση της Καρπάθου

Η επανάσταση της Καρπάθου αποτέλεσε συγκροτημένη προσπάθεια των κατοίκων της Καρπάθου να αποτινάξουν τον Ιταλικό ζυγό, τον Οκτώβρη του 1944, καθώς τα γερμανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Κάρπαθο αφήνοντας πίσω 250 περίπου οπλισμένους και γυμνασμένους Ιταλούς στρατιώτες.

Μνημείο της Επανάστασης της Καρπάθου, Μενετές

Η επανάσταση ξεκίνησε από τις Μενετές στις 5-Οκτωβρίου-1944 όπου οι κάτοικοι προέβαλλαν σθεναρή αντίσταση στον ιταλό κατακτητή, εξοπλιζόμενοι με όπλα και πολεμοφόδια. Στην εξέγερση τους συμπαραστάθηκαν και κάτοικοι της Αρκάσας.

Η επανάσταση οδήγησε στη συγγραφή «επαναστατικού μανιφέστου» υπό τη μορ΄φή πατριωτικής επιστολής (7/10/1944) που στάλθηκε με πλοιάριο στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση που βρισκόταν στο Κάϊρο (10/10/1944). Η επιστολή αυτή εξέφραζε επίσης και την επιθυμία του Καρπαθιακού λαού να ενωθεί με στο ελληνικό κράτος, εκπληρώνοντας το πρωαιώνιο πόθο των κατοίκων του. Έφερε μάλιστα 53 υπογραφές επιφανών Καρπαθίων και Κασίων, από όλα τα χωριά, άτυπων αντιπροσώπων των κατοίκων.

Η κατάληξη της επανάστασης ήταν αίσια. Αποφέχθηκαν οι αιματοχυσίες και η αντιπαράθεση με τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής, τα οποία μάλιστα οδηγήθηκαν σε συνθηκολόγηση και υπέγραψαν σύμφωνο παράδωσης.

Η επιστολή έφτασε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, παραδόθηκε στην Ελληνική κυβέρνηση και στους συμμάχους, και προκάλεσε την άμεση ανταπόκριση των συμμαχικών δυνάμεων. Τα συμμαχικά πλοία «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» κατέπλευσαν στην Κάρπαθο και Κάσο, μετέφεραν συμμαχικά στρατεύματα και εφόδια, ενώ οι Βρετανικές δυνάμεις ανέλαβαν αμαχητί τη διοίκηση του νησιού.

Η καθιέρωση της τοπικής εθνικής εορτής

Με το ΦΕΚ 46/11-3-1969 καθιερώνεται η 5η Οκτωβρίου 1944, ως τοπική εθνική εορτή της Καρπάθου.

Τα κυριώτερα γεγονότα των ημερών

5η Οκτωβρίου 1944, η ημέρα έναρξης της Επανάστασης στις Μενετές, όπου οι κάτοικοι εξεγέρθηκαν αμφισβητώντας την Ιταλική κυριαρχία της Καρπάθου. Συνέβαλαν και οι κάτοικοι της Αρκάσας.
6η Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση στο Απέρι της Παγκαρπαθιακής Διοικητικής Επιτροπής – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Πυλών.
7η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή στο Απέρι από τους Εκπροσώπους των Καρπαθίων και Κασίων του μηνύματος με το οποίο απευθύνονταν στην Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου και κήρυσσαν την Ένωση των δυο νησιών με τη μητέρα Ελλάδα.
8η Οκτωβρίου 1944, Ύψωση της Ελληνικής σημαίας από τους Ολυμπίτες – Διοργάνωση Πανηγυρικών Τελετών για την Πρώτη Ημέρα Ελευθερίας της ιστορικής κοινότητας.
9η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή της “Ενδιάμεσης Συμφωνίας Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι – Διορισμός Επιτροπής Πληρεξουσίων Κοινότητας Βωλάδας.
10η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση της Αποστολής Σωτηρίας των Επαναστατημένων Καρπαθίων με το σκάφος «ΚΑΡΠΑΘΟΣ» (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι με προορισμό την Αίγυπτο – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Μεσοχωρίου.
11η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή του “Οριστικού Συμφώνου Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι.
12η Οκτωβρίου 1944, Αφοπλισμός της Φινάτσας του Διαφανιού και της Καραμπινιερίας της Ολύμπου από Επαναστατικό Απόσπασμα – Συγκρότηση της Επαναστατικής Επιτροπής Ολύμπου.
13η Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση δύο παράλληλων Επαναστατικών Επιτροπών στα Σπόα.
14η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη της “Επταμελούς Αποστολής Σωτηρίας των Καρπαθίων” στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
16η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση των Βρετανικών πολεμικών πλοίων “Τερψιχόρη” και “Κλήβελαντ” από την Αλεξάνδρεια για την παραλαβή των ήδη απελευθερωμένων νήσων Καρπάθου και Κάσου.
17η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη των συμμαχικών πλοίων στα Πηγάδια της Καρπάθου και στο Φρυ της Κάσου – Αποβίβαση συμμαχικού στρατιωτικού αγήματος – Παραλαβή των παραδοθέντων Ιταλών της Κάτω Καρπάθου και της Κάσου.
18η Οκτωβρίου 1944, Προσέγγιση του “Κλήβελαντ” στο Διαφάνι και παραλαβή των υπολειπόμενων Ιταλών αιχμαλώτων της Ολύμπου – Επιστροφή των συμμαχικών πλοίων στην Αίγυπτο.

Σχετικά λήμματα για την Επανάσταση της Καρπάθου

Μέθεξη

Με τον όρο μ΄έθεξη [1], προσδιορίζεται η ψυχική συνάντηση, επαφή, επικοινωνία [1].

Στα π΄λαίσια του Καρπαθιακού Πολιτισμού, η μέθεξη σχετίζεται με το γλέντι [2], μια σημαντική κοινωνική διαδικασία, που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να συναντώνται σωματικά και ψυχικά, να επικοινωνούν, να μοιράζονται χαρές και λύπες και τελικά να συνδέονται ακόμη περισσότερο με τη γενέθλια γή. Με τον όρο αυτό προσδιορίζει ο καθ. Παύλος Κάβουρας [3] το αποκορύφωμα του Ολυμπίτικου γλεντιού, που αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του Καρπαθιακού γλεντιού.

Στη φωτογραφία εικονίζεται γλέντι σε καφενείο του Όθους, στη δεκαετία του ’90.

Αναφορές και πηγές

Μέθεξη (βικιλεξικό).
Μέθεξη του Ολυμπίτικου Γλεντιού, Καρπαθιακά Νέα, Μηνάς Βιντιάδης.
Παύλος Κάβουρας, Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).

Κωστής Βασιλαράκης – εξ Όθους – οργανοπαίχτης

Λήμμα υπό συγγραφή

Ο Κωνσταντίνος Βασιλαράκης, οργανοπαίχτης από το Όθος της Καρπάθου, γεννήθηκε το 1926 και απεβίωσε το 2018.

Συμμετείχε στο δίσκο «τ’ άχολο περιστέρι» παραγωγή της Άπελλα Νότα για το σύλλογο Οθειτών Αμερικής ο «Άγιος Παντελεήμονας»

Μνημονεύεται στο βιβλίο Η λαϊκή μουσική του νησιού της Καρπάθου – Βιβλίο (Brandl, R. M. Reinsen, 1992)

Πηγές και Αναφορές

«τ’ άχολο περιστέρι» παραγωγή της Άπελλα Νότα για το σύλλογο Οθειτών Αμερικής ο «Άγιος Παντελεήμονας», Καρπαθοπαίδεια
Η λαϊκή μουσική του νησιού της Καρπάθου – Βιβλίο (Brandl, R. M. Reinsen, 1992), Καρπαθοπαίδεια

Rudolf Maria Brandl – Μουσικολόγος

Ως μέρος της επιστημονικής του καριέρας, ο Rudolf Maria Brandl συνδέθηκε με το αρχείο ηχογραφήσεων του Ogram AW για δεκαετίες. Αρχικά εργάστηκε ως βοηθός έρευνας στον τομέα της εθνομουσικολογίας από το 1966 έως το 1975, αργότερα ήταν μακροχρόνιο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ινστιτούτου.

Μετά τη συνταξιοδότησή του ως καθηγητής συστηματικής μουσικολογίας και εθνομουσικολογίας στο Georg-August-Universität Göttingen, διετέλεσε διευθυντής του αρχείου φωνογραφημάτων από το 2008 έως το 2011. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιούργησε την ομάδα εργασίας «R. M. Brandl-Collection», η οποία είναι αφιερωμένη στην αρχειοθέτηση, επεξεργασία και επεξεργασία της οπτικοακουστικής τεκμηρίωσης που έχει παράγει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Ο Rudolf M. Brandl πραγματοποίησε το εκτεταμένο εθνομουσικολογικό ερευνητικό του έργο στη Βιέννη, στα Βαλκάνια, καθώς και στην Ελλάδα και την Κίνα ειδικότερα, και έχει λάβει διεθνή βραβεία και διακρίσεις.

Μελέτησε ιδιαίτερα τη παραδοσιακή μουσική της Καρπάθου και εξέδωσε και σχετική μελέτη στο βιβλίο του με τίτλο [4]:

Die Volksmusikder Insel Karpathos (Brandl, R. M. Reinsen, D. Orbis Musicarum, 1992). – Η λαϊκή μουσική του νησιού της Καρπάθου.

Στο βιβλ΄ίο αυτό συμπεριλαμβάνονται και δείγματα από τη μουσική που κατέγραψε και μελέτησε.

Αναφορές και πηγές

https://www.oeaw.ac.at/en/detail/news/rudolf-m-brandl-1943-2018/
https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/Institute/PHA/PDF/biographie_brandl.pdf
ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ, PUCHNER WALTER, Βιβλιοκριτική του βιβλίου του R. Brandl
Το «Η λαϊκή μουσική του νησιού της Καρπάθου», βιβλίο του R. Brandl στη Καρπαθοπαίδεια.

Λαογραφικό Αρχείο Απερίου, Καρπάθου

Πρόκειται για ένα άτυπο αρχείο φωτογραφιών, ηχογραφημάτων και κινουμένων εικόνων (video), που επιμελείται ο Μανόλης Μ. Τσαγκάρης από το 1992. Συγκεντρώθηκε για τις ανάγκες συλλογικών εκθέσεων, ημερολογίων, παρουσιάσεων, συλλεκτικών CD και άλλων εκδηλώσεων, αποτελώντας οπτικο-ακουστικό ιστορικό υλικό, που παραχώρησαν κυρίως κάτοικοι του Απερίου Καρπάθου στον επιμελητή.

Το υλικό γενικά ψηφιοποιήθηκε, καταλογίστηκε και επιστράφηκε στους ιδιοκτήτες, ενώ έγινε αρκετή προσπάθεια ιστορικής έρευνας για τον εντοπισμό των προσώπων, περιστάσεων και γεγονότων που απεικονίζονται. Το ψηφιακό αρχείο βρίσκεται στα χέρια του επιμελητή και ένα ψηφιακό αντίγραφο παραχωρείται στον εκάστοτε ιδιοκτήτη της συλλογής.

Το Λαογραφικό Αρχείο Απερίου (γνωστό και σαν FAA, Folklore Archive of Aperi) περιέχει πολλαπλές συλλογές που αναφέρονται στον ιστότοπο:

https://www.karpathos.net/faa

Λαδανιά – Κίστος

(Μελισσοκομικό φυτό).

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Το τσάι της λαδανιάς είναι τρείς φορές πιο “υγειές” από όσο το πράσινο τσάι.

Προστατεύει την καρδιά 4 φορές περισσότερο από το κόκκινο κρασί και είναι αντιοξειδωτικό 20 φορές ισχυρότερο από τον φρέσκο χυμό λεμονιών.

Αποτοξινώνει τα βαριά τοξικά μέταλλα που προέρχονται από τον καπνό των τσιγάρων ,των οδοντικών σφραγισμάτων και της περιβαλλοντικής μόλυνσης.

Ενισχύει το ανοσοποιητικό ,βοηθάει τις μυκητισιακές μολύνσεις όπως την κάντιντα και άλλες μορφές ,το κολοβακτηρίδιο, και το ελικοβαχτήριο του πυλωρού και βελτιώνει την ευαίσθητη ισορροπία των χρήσιμων βακτηρίων στο έντερο την βαχτηριακή πανίδα.

Για προβλήματα στα ούλα κάνουμε γαργάρες και πίνουμε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα. Είναι αποτελεσματικό για τους ιούς της γρίπης όπως των πτηνών. Ανακουφίζει σε προβλήματα του στομάχου, του εντέρου και δρα κατά της παχυσαρκίας. Είναι καταπραϋντικό, στυπτικό, σπασμολυτικό, κατά της αϋπνίας, ελαττώνει τα συμπτώματα της βρογχίτιδας, και είναι αναλγητικό.

Είναι καλό να χρησιμοποιείται προληπτικά για την αποφυγή κρυολογήματος και άλλων ασθενειών. Ο θάμνος Λαδανιά-Κίστος έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες από οποιασδήποτε φυτό στην Ευρώπη, με την εκπληκτική ιδιότητα καταστροφής των ελευθέρων ριζών, καθώς επίσης και υψηλή αντιοξειδωτική δράση.

Πηγές:

Σχετική Ανάρτηση του Νίκου Νταργάκη (https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=453082549035389&id=100030009435628)
Ασπρη Λαδανιά, wikipedia

Μενετές (χωριό, κοινότητα και γεωγραφικό διαμέρισμα)

Οι Μενετές είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση και πληθυσμό χωριά του νησιού της Καρπάθου που ανήκει στα Δωδεκάνησα. Μαζί με τους συγκροτημένους οικισμούς Κήπος Αφιάρτη, Άης Γιάννης Αφιάρτη, Λακκί, τα γεωργικά μετόχια Σταυρί, Σκοπή, Εξίλες, Κριθαρές, Λάι και Βρουτσάς και τους παραθεριστικούς οικισμούς Αμμοωπή και Αφιάρτης αποτελούν την Κοινότητα Μενετών του Δήμου Καρπάθου που ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Καρπάθου-Ηρωικής Νήσου Κάσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το Μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της πόλης της Καρπάθου, προέρχεται από τις Μενετές [1].

Πηγές – Αναφορές

https://el.wikipedia.org/wiki/Μενετές_Καρπάθου στην wikipedia

Πηγάδια Καρπάθου (πόλη, κοινότητα και δημοτικό διαμέρισμα)

Τα Πηγάδια (ή η Κάρπαθος) είναι πρωτεύουσα του νησιού από το έτος 1892. Τα Πηγάδια αποτελούν το κεντρικό λιμάνι της νήσου Καρπάθου η οποία ανήκει στα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, στον κολπο του Βρόντη και είναι κτισμένη στην ίδια θέση με την αρχαία ελληνική πόλη Ποσείδιο.^[1] Έχει 2.707 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού. Στα Πηγάδια υπάρχει μεγάλη παραλία την οποία μπορούν να επισκεφτούν οι επισκέπτες και οι κάτοικοι του νησιού [1].

Αναφορές

Πηγάδια Καρπάθου, στην wikipedia

Δωρικό Ψήφισμα Καρπάθου

Σε ένα τμήμα μαρμάρινης στήλης, σπασμένης στα δυο, με ελληνική επιγραφή, σώζεται ένα τιμητικό διάταγμα / ψήφισμα, με το οποίο ο Δάμος / Δήμος Βρυκουντίου παραχωρεί χρυσό στεφάνι στον Μηνόκριτο, υιό του Μητρόδωρου, του Σάμιου, για τις υπηρεσίες του, ως ιατρός, εκεί, για είκοσι τουλάχιστον χρόνια.

Σε προγενέστερη περίοδο, προτού λάβει μισθό, προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες του, ενώ διέμενε στην Κάρπαθο και θεράπευε πολλούς ανθρώπους με επικίνδυνες (λοιμικές) ασθένειες και κακοπάθειες / κακοπαθίες.

Πρόκειται για στήλη του 300-200 π.Χ. από την Κάρπαθο, διαστάσεων 60,96 Χ 41 εκατ. και βάθους 12 χλστ.

Η επιγραφή αυτή βρίσκεται στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου.

Πηγές

https://epigraphy.packhum.org/text/139584
http://www.arxeion-politismou.gr/2020/01/minokritos-Samios.html, άρθρο του Γιώργου Λεκάκη που βασίστηκε το παραπάνω λήμμα.