Category: ιστορία

1944-10-5, Επανάσταση της Καρπάθου

Hits: 4

(**** ΥΠΟ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ***)

Η επανάσταση της Καρπάθου αποτέλεσε συγκροτημένη προσπάθεια των κατοίκων της Καρπάθου να αποτινάξουν τον Ιταλικό ζυγό, τον Οκτώβρη του 1944, καθώς τα γερμανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Κάρπαθο αφήνοντας πίσω 250 περίπου οπλισμένους και γυμνασμένους Ιταλούς στρατιώτες.

Η επανάσταση ξεκίνησε από τις Μενετές στις 5-Οκτωβρίου-1944 όπου οι κάτοικοι προέβαλλαν σθεναρή αντίσταση στον ιταλό κατακτητή, εξοπλιζόμενοι με όπλα και πολεμοφόδια. Στην εξέγερση τους συμπαραστάθηκαν και κάτοικοι της Αρκάσας.

Η επανάσταση οδήγησε στη συγγραφή «επαναστατικού μανιφέστου» υπό τη μορ΄φή πατριωτικής επιστολής (7/10/1944) που στάλθηκε με πλοιάριο στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση που βρισκόταν στο Κάϊρο (10/10/1944). Η επιστολή αυτή  εξέφραζε επίσης και την επιθυμία του Καρπαθιακού λαού να ενωθεί με στο ελληνικό κράτος, εκπληρώνοντας το πρωαιώνιο πόθο των κατοίκων του. Έφερε μάλιστα 51 υπογραφές επιφανόντων Καρπαθίων και Κασίων, από όλα τα χωριά, άτυπων αντιπροσώπων των κατοίκων.

Η κατάληξη της επανάστασης ήταν αίσια. Αποφέχθηκαν οι αιματοχυσίες και η αντιπαράθεση με τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής, τα οποία μάλιστα οδηγήθηκαν σε συνθηκολόγηση και υπέγραψαν σύμφωνο παράδωσης.

Η επιστολή έφτασε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, παραδόθηκε στην Ελληνική κυβέρνηση και στους συμμάχους, και προκάλεσε την άμεση ανταπόκριση των συμμαχικών δυνάμεων. Τα συμμαχικά πλοία «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» κατέπλευσαν στην Κάρπαθο και Κάσο, μετέφεραν συμμαχικά στρατεύματα και εφόδια, ενώ οι Βρετανικές δυνάμεις ανέλαβαν αμαχητί τη διοίκηση του νησιού.

Η καθιέρωση της τοπικής εθνικής εορτής

Με το ΦΕΚ 46/11-3-1969 καθιερώνεται  η 5η Οκτωβρίου 1944, ως τοπική εθνική εορτή της Καρπάθου.

Τα κυριώτερα γεγονότα των ημερών

  • 5η Οκτωβρίου 1944, η ημέρα έναρξης της Επανάστασης στις Μενετές, όπου οι κάτοικοι εξεγέρθηκαν αμφισβητώντας την Ιταλική κυριαρχία της Καρπάθου. Συνέβαλαν και οι κάτοικοι της Αρκάσας.
  • 6η Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση στο Απέρι της Παγκαρπαθιακής Διοικητικής Επιτροπής – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Πυλών.
  • 7η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή στο Απέρι από τους Εκπροσώπους των Καρπαθίων και Κασίων του μηνύματος με το οποίο απευθύνονταν στην Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου και κήρυσσαν την Ένωση των δυο νησιών με τη μητέρα Ελλάδα.
  • 8η Οκτωβρίου 1944, Ύψωση της Ελληνικής σημαίας από τους Ολυμπίτες – Διοργάνωση Πανηγυρικών Τελετών για την Πρώτη Ημέρα Ελευθερίας της ιστορικής κοινότητας.
  • 9η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή της “Ενδιάμεσης Συμφωνίας Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι – Διορισμός Επιτροπής Πληρεξουσίων Κοινότητας Βωλάδας.
  • 10η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση της Αποστολής Σωτηρίας των Επαναστατημένων Καρπαθίων με το σκάφος «ΚΑΡΠΑΘΟΣ» (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι με προορισμό την Αίγυπτο – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Μεσοχωρίου.
  • 11η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή του “Οριστικού Συμφώνου Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι.
  • 12η Οκτωβρίου 1944, Αφοπλισμός της Φινάτσας του Διαφανιού και της Καραμπινιερίας της Ολύμπου από Επαναστατικό Απόσπασμα – Συγκρότηση της Επαναστατικής Επιτροπής Ολύμπου.
  • 1η3 Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση δύο παράλληλων Επαναστατικών Επιτροπών στα Σπόα.
  • 14η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη της “Επταμελούς Αποστολής Σωτηρίας των Καρπαθίων” στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
  • 16η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση των Βρετανικών πολεμικών πλοίων “Τερψιχόρη” και “Κλήβελαντ” από την Αλεξάνδρεια για την παραλαβή των ήδη απελευθερωμένων νήσων Καρπάθου και Κάσου.
  • 17η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη των συμμαχικών πλοίων στα Πηγάδια της Καρπάθου και στο Φρυ της Κάσου – Αποβίβαση συμμαχικού στρατιωτικού αγήματος – Παραλαβή των παραδοθέντων Ιταλών της Κάτω Καρπάθου και της Κάσου.
  • 18η Οκτωβρίου 1944, Προσέγγιση του “Κλήβελαντ” στο Διαφάνι και παραλαβή των υπολειπόμενων Ιταλών αιχμαλώτων της Ολύμπου – Επιστροφή των συμμαχικών πλοίων στην Αίγυπτο.

Σχετικά λήμματα για την Επανάσταση της Καρπάθου

1948: Η Προσάρτηση της Δωδεκανήσου, ΦΕΚ Α-7/1948

Hits: 77

Στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, Α-7/9/1/1948 δημοσιεύεται ο Νόμος Ν. 518/1948, «Περί Προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα». Υπογράφει ο τότε Βασιλέας της Ελλάδος Παύλος o B’ και το ψηφίζει η Δ’ Αναθεωρητική Βουλή.

Το ΦΕΚ δημοσιεύεται από τη Βουλή των Ελλήνων [1] και παρατίθεται και εδώ [2]

Πηγές και Παραπομπές

ΦΕΚ Α-7/1948, Βουλή των Ελλήνων

Download

1824: Το πλοίο της Καρπάθου

Hits: 73

Καλλιτεχνική Αναπαράσταση του Πλοίου της Καρπάθου – 1824 (Μίμης Πανάρετος)

Την εποχή του 1821 ο Χατζηλίας Οικονόμου, εξέχων πολιτικός, προύχοντας, και πατριώτης από την Κάρπαθο, πήρε την πρωτοβουλία να ναυπηγήσει πλοίο και να το δωρήσει στην ελληνική κυβέρνηση για τους αγώνες της παλιγγενεσίας. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στην καραβοστάσι του Βρόντη, εξοπλίστηκε με κανόνια και εφόδια, πήρε καρπαθιακό πλήρωμα και παραδώθηκε στον Αλέξανδρο Μιαούλη. Μάλιστα φέρεται να λαμβάνει μέρος στη Ναυμαχία του Γέροντα (1824) [1].

Η καλλιτεχνική αναπαράσταση που παραθέτουμε έγινε με βάση τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτομε μέχρι στιγμής, που μιλούν για «μπρίκι» εξοπλισμένο με κανόνια, που αποπλέει από τα νερά του Βρόντη της Καρπάθου, όπου και ναυπηγήθηκε [.

Άλλα στοιχεία σχετικά με το μέγεθος, τον τύπο και τη δράση του πλοίου δυστυχώς δεν έχουν εντοπιστεί. Αναφέρεται πάντως το γεγονός στη βιβλιογραφία [1]:

Ο Χατζηλίας Οικονόμου, «ο επιφανέστερος πολίτης της Καρπάθου κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης λόγω μόρφωσης, πλούτου και γένους», ναυπηγεί με δικά του έξοδα στο «Καραβοστάσι» του όρμου Βρόντη πολεμικό πλοίο. Ακολούθως το εξοπλίζει και το επανδρώνει με Καρπάθιους ναύτες. Με κυβερνήτες δε το διδάσκαλο και θερμό πατριώτη Διακαντρά και τον Μιχάλη Νισυριά, το προσφέρει στο ναύαρχο Μιαούλη, που το χρησιμοποιεί στη Ναυμαχία του Γέροντα [1824].

Η φωτογραφική αναπαράσταση έγινε για να οπτικοποιήσει αυτή τη σημαντική πράξη των Καρπαθίων το 1821 και δεν αποτελεί κατανάγκη ιστορικό τεκμήριο [3].

Πηγές και Αναφορές

  1. Η Κάρπαθος στην Επανάσταση του 1821, Μανόλη Μελά [αρχική έκδοση το 1972, υπό έκδοση 2021], σελίδα 12.
  2. Αναφέρεται σε αυτό το θέμα και  ο Ανδρέας Μακρής στο Βιβλίο του  «Ενθυμηματα. Πηγαδιωτικα και Ξενοχωριανα», Μακρης Ηλια Ανδρεας,  ISBN: 978-960-295-084-5, Σελ. 133.
  3. «Το πλοίο της Καρπάθου», σχεδιασμένο στο χέρι από το Μίμη Πανάρετο, για χάρη της ομιλίας του Μανόλη Τσαγκάρη για το Χατζηλία Οικονόμου, 2021
  4. 5η Ημέρα: Οι Πρωτοστάτες- Η Δωδεκάνησος στην Εθνεγερσία, ομιλία του Μανώλη Μ. Τσαγκάρη στην σειρά ομιλιών του Συλλόγου των Απανταχού Δωδεκανησίων Νέων, Άνοιξη του 2021

1788: Ναυμαχία της Καρπάθου

Hits: 85

Ο Λάμπρος Κατσώνης (1752 – 1805) ήταν Έλληνας συνταγματάρχης του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού (ή Ναυτικού), ιππότης του ρωσικού Τάγματος του Αγίου Γεωργίου (4ης τάξεως) και ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος του 1787.

Στις 31 Αυγούστου του 1788 στην Κάρπαθο νίκησε τον τουρκικό στόλο. Για τη νίκη του αυτή προήχθη σε υποχιλίαρχο ενώ ο στόλος του ονομάστηκε «στόλος της Ρωσικής αυτοκρατορίας».

Όπως αναφέρεται στο άρθρο «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr [2]:

Τον Αύγουστο του 1788 ο Κατσώνης έπλεε ανοιχτά της Καρπάθου, επικεφαλής έξι πολεμικών και δύο μεταγωγικών, τα οποία είχε κυριεύσει. Ξαφνικά ο Κατσώνης αντιλήφθηκε την παρουσία ενός ισχυρής τουρκικής μοίρας. Ο επικεφαλής του, Ρεαλά μπέης, είχε υπό τις διαταγές του ένας δίκροτο των 74 πυροβόλων, μια μεγάλη φρεγάτα των 50 πυροβόλων και πέντε σεμπέκια των 28 – 30 πυροβόλων. Ο Κατσώνης δεν δίστασε εξ αρχής να εμπλακεί με τον εχθρό, παρά την τεράστια υπεροχή των Τούρκων σε αριθμό πυροβόλων και ανδρών. Καθώς η απόσταση ανάμεσα στους δύο στόλους μειωνόταν ο Λάμπρος προσκάλεσε τον ιερέα της «Αθηνάς» να τελέσει αγιασμό.

Πράγματι ο αγιασμός τελέσθηκε και όλοι οι ναύτες προσκύνησαν τον Σταυρό και αντάλλαξαν ασπασμό με τον Λάμπρο. Αμέσως μετά ο Κατσώνης μίλησε στους άνδρες του και τους είπε: «Ιδού αδέρφια η ώρα κατά την οποία όλοι μαζί σήμερα οφείλομε σαν Έλληνες ή να νικήσωμε τον εχθρό της πίστεως ή να πεθάνομεν».

Η ώρα ήταν 5 το απόγευμα και ο ήλιος άρχισε σιγά-σιγά να γέρνει, όταν από τα τουρκικά πλοία φάνηκε καπνός. Σε λίγο ακούστηκε και ο ήχος των οβίδων καθώς αυτές έπεφταν στη θάλασσα μακριά από τα ελληνικά πλοία. Ο Κατσώνης όμως δεν βιάστηκε να δώσει τη διαταγή ανταπόδοσης των πυρών…. [3].

Οι Τούρκοι πυροβολητές αποδείχθηκαν τραγικά άστοχοι, αντίθετα με τους Έλληνες, οι οποίοι τους θέριζαν με εύστοχα πυρά. Σε κάποια στιγμή η «Αθηνά» βρέθηκε ανάμεσα στο τουρκικό δίκροτο και τη φρεγάτα. Παρόλα αυτά όχι μόνο επέζησε αλλά και προκάλεσε σοβαρές ζημιές και στα δύο βαριά εχθρικά πολεμικά. Τελικά οι Τούρκοι, έχοντας απώλειες 500 νεκρών, έναντι επτά Ελλήνων, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας στο έλεος των «Λαμπρινών» και τα μεταγωγικά τους σκάφη. Η νίκη ήταν μεγάλη, η πρώτη που επέτυχε ελληνικός στόλος από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σημαντικές πληροφορίες για τη ναυμαχία αυτή αναφέρονται στο Ελληνικό Ημερολόγιο [3], ειδικότερα αυτές από τα αρχεία του Ρωσικού Ναυτικού, όπου παρατίθεται η μαρτυρία του ίδιου του Λάμπρου Κατσώνη:

«…Την Κυριακή πρωί…έξω από τα νησιά Κάσου και Σκαρπάντο (Σημ. Π.Σ. – Κάρπαθος), … σε απόσταση 16 μιλίων, ενώ εμείς πλαγιοδρομούσαμε, αυτοί πλησίαζαν από την πρύμη μας…». Συναντήθηκαν δηλαδή, εκείνος με την «Αθηνά» του και δύο λαφυραγωγημένα πλοία, με οκτώ εχθρικά πλοία. Τα τρία εχθρικά προσπάθησαν να ελευθερώσουν τα δύο αιχμάλωτα τού Κατσώνη, «…γιατί τα…πλοία έμειναν πίσω λόγω ενάντιου ανέμου…».

Υπέστησαν μία σφοδρότατη επίθεση μέσα σε πυκνότατα πυρά, από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, με την Ρωσική φρεγάτα να βγαίνει νικητής, προκαλώντας μεγάλη ζημιά στους τούρκους…». Ο ίδιος πολεμούσε μόνος του μέχρι την νύχτα. «…Οι τούρκοι μπερδεύτηκαν μέσα στην νύχτα…» και χτυπούσαν τα δικά τους πλοία, οπότε μόλις κατάφεραν «…να ισιώσουν τα πανιά τους (Σημ. Π.Σ. – να τα ρυθμίσουν σωστά γιά τον πνέοντα άνεμο) κατευθύνθηκαν με μεγάλες απώλειες στην ακτή. Από την πλευρά μου έπαθα μικρές ζημιές…».

Πηγές και Αναφορές

  1. Λάμπρος Κατσώνης, wikipedia
  2. «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr
  3. Η Ναυμαχία της Καρπάθου, Ελληνικό Ημερολόγιο, Πάνου Ν. Στάμου, Διδάκτορα Ιστορικών Επιστημών Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

1940/11/17 – Αγαθονήσι

Hits: 167

Αγαθονήσι, Δωδεκανήσων

To βράδυ της 17ης Νοεμβρίου του 1940 μία μικρή ομάδα κομμάντος έκανε απόβαση στο νησί, που βρισκόταν όπως και όλα τα Δωδεκάνησα, υπό ιταλική κατοχή από το 1912.

Τη νύχτα της 17ης προς 18ης Νοεμβρίου 1940 ο Δωδεκανήσιος γιατρός Βασίλειος Βέργης (πρώην αξιωματικός των Γαριβαλδινών, από τη Βωλάδα της Καρπάθου) μαζί με οχτώ φίλους του και τρεις ναύτες ξεκίνησαν από τη Σάμο με ένα καΐκι και αποβιβάστηκαν στο Αγαθονήσι.

Επικεφαλής της ομάδας, εμπνευστής και χρηματοδότης του εγχειρήματος ήταν ένας γιατρός από τη Βωλάδα της Καρπάθου, ο Βάσος Βέργης ο οποίος προχώρησε στην ενέργεια αυτή εκφράζοντας το πάθος του για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου που τελούσε υπό ιταλική κατοχή από το 1912 χωρίς να έχει την παραμικρή βοήθεια.

Σκοπός τους ήταν να πιάσουν Ιταλούς αιχμαλώτους για να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τις Ιταλικές δυνάμεις στα Δωδεκάνησα. Στο νησί υπήρχε φυλάκιο χωροφυλακής με εφτά ή οχτώ καραμπινιέρους και στρατιωτικό φυλάκιο με δεκαπέντε περίπου Ιταλούς καταδρομείς.

Οι Έλληνες επιτέθηκαν στο φυλάκιο της χωροφυλακής, σκότωσαν έναν ή δύο καραμπινιέρους και αιχμαλώτισαν τέσσερις ή πέντε. Αμέσως μετά επέστρεψαν στη Σάμο μέσω των Τουρκικών υδάτων σηκώνοντας Τουρκική σημαία στο καΐκι για να μην εντοπιστούν από τα Ιταλικά αεροπλάνα.

Οι Ιταλοί για αντίποινα βομβάρδισαν το Βαθύ και το Τηγάνι (σημερινό Πυθαγόρειο) της Σάμου. Οι εφημερίδες της εποχής αφιέρωσαν στήλες στο επεισόδιο του Αγαθονησίου. Ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς κάλεσε το Βάσσο Βέργη και τα παλικάρια του στην Αθήνα και τους παρασημοφόρησε σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.

Πηγές

  1. Αναδημοσίευση άρθρου της Εφημερίδος το Κέρδος στην Ηλεκτρονική έκδοση της Εφημερίδας της Ομόνοιας.
  2. Ο Καρπάθιος γιατρός-θρύλος Βάσος Βέργης, του Μανώλη Δημελλά, verena.gr
  3. Μια αφίσα του 1940 απαντά στους ισχυρισμούς ότι το Αγαθονήσι είναι Τούρκικο, diaforetiko.gr

  4. Οι 18 Έλληνες-«κομάντος» που αιφνιδίασαν τους Ιταλούς και ανακατέλαβαν το Αγαθονήσι το 1940, HellasJournal.com

  5. Αγαθονήσι, wikipedia.

1944-10-5 – Κάρπαθος, Μενετές, Αρκάσα

Hits: 85

Νωρίς το πρωί της ημέρας αυτής, αναχωρούν οι τελευταίες δυνάμεις των Γερμανών από την Κάρπαθο.

Αργότερα, την ημέρα αυτή, ξεσπά το Απελευθερωτικό Κίνημα των Καρπαθίων στις Μενετές, Αρκάσα και διαδίδεται στα υπόλοιπα χωριά.

Στο παρακάτω συνέντευξη ο αείμνηστος Γεωργίου Μιχ. Γεωργίου περιγράφει τα γεγονότα της 5ης Οκτωβρίου του 1944 [1].

Πηγές και Αναφορές

  1. 13η Επέτειος της “5ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944”. Αποσπάσματα από την ομιλία του ιατρού Γεωργίου Μιχ. Γεωργίου τον Οκτώβριο του 1957 , Ηλεκτρονική Εφημερίδα Καρπαθιακή, 2021.

1944-10-7 – Απέρι – Διακήρυξη Επανάστασης, Απελευθέρωσης κ’ Ένωσης με την Ελλάδα

Hits: 322

Το κείμενο της «Διακήρυξης της Επανάστασης, Απελευθέρωσης και ‘Ενωσης με την Ελλάδα», φέρει την ημερομηνία 7/10/1944. Για χάρην αναφοράς, θα ονομάζεται εφεξής Α100.
 
Συντάχθηκε  από την Παγκαρπαθιακή Επαναστατική Επιτροπή που είχε εκλεγεί την προηγούμενη μέρα. Συγγραφέας της πιθανότατα ο Χριστόφορος Σακελλαρίδης, δάσκαλος και γραμματέας της Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου [4].
 
Συγκεκριμένα το παρακάτω εδάφιο, υπογραμμίζει την επιθυμία των Καρπαθίων για την Ενωση με την Ελλάδα:
 
… Ο αμιγής Ελληνικός πληθυσμός των νήσων Καρπάθου και Κάσου αμέσως προέβη εις την ενύψωσιν της Ελληνικής σημαίας  και εκήρυξε την ένωσίν του με τα της Μητρός Ελλάδος – πατριωτικαί εκδηλώσεις λαμβάνουσιν χώραν και έξαλλος ενθουσιασμός διαπνέει απ’ άκρου εις άκρον τας νήσους Κάρπαθον και Κάσον, δια την εκπλήρωσιν του προαιωνίου υμών πόθου.
Απόσπασμα από την διακήρυξη της Επανάστασης, Απελευθέρωσης και Ένωσης με την Ελλάδα, το 1944
 
Η  επιστολή φέρει 53 υπογραφές αντιπροσώπων από την Κάρπαθο και την Κάσο, κάτι που την καθιστά  νομικό και πολιτικό τεκμήριο ως προς τις επιθυμίες των Καρπαθίων και Κασίων κατοίκων. Η (επικείμενη) συμφωνία παράδοσης των Ιταλικών αρχών καθιστά τη κυριαρχία των Καρπαθίων νομικά ισχυρό.
 
Ο γραφικός χαρακτήρας ανήκει στον Γραμματέα της Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, Χριστόφορο Σακελλαρίδη, ο οποίος πιθανολογείται και ως ο κύριος συγγραφέας της επιστολής. Η επιστολή γράφτηκε και στα Γαλλικά και στάλθηκε με την αποστολή του πλοιαρίου “Κάρπαθος” (γνωστό ως Ιμακολάτα) που αναχώρησε στις 10-10-1994 από το Φοινίκι [3].
 
Η επιστολή συμπεριλαμβάνει και τη Σφραγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου και πιθανότατα συνετ΄άχθη και υπογράφηκε στα γραφεία της Μητροπόλεως [3].
 

Οι 53 υπογράφοντες

Μια που μερικές υπογραφές δεν είναι ευανάγνωστες, παραθέτουμε εδώ τα ονόματα όλων που υπέγραψαν  κατά σειρά των τριών στηλών από αριστερά προς τα δεξιά:

Χριστόφορος Φρ. Σακελλαρίδης (Γραμματέας Ι. Μητροπόλεως)

Στήλη 1η αριστερά
Εμμ. Καραγ(ιαννάκης)
Εμμανουήλ Περσελής,
αγνωστος,
Γεώργιος Μ. Λαμπρινός,
Ιωάννης Μ. Οικονομίδης,
Δρ. Κωνσταντινίδης,
Φραγκίσκος Οικονομίδης ιατρός,
Α. Μανωλακάκης, Αρχιερατικός Επίτροπος,
Ν. Οικονόμου,
(Η Επιτροπή,)
Δρ. Ε. Σταματάκης,
Εμμανουήλ Κουτλάκης,
Εμμανουήλ Βασιλαράς,
Ιωάννης Σταυρούλης,
Εμμανουήλ Βασιλογιώργης,

Στήλη 2η κέντρο
Ιωάννης Γιαννάκης,
Δημήτριος Καπετανάκης,
Φραγκίσκος Σακελλαρίδης ιατρός,
Λογοθέτης Διακίδης,
Νικόλαος Β. Ορφανίδης,
Ιωάννης Ν. Κόνσολας,
Γεώργιος Λοϊζος ιατρός,
Βασίλιος Μ. Οικονομίδης,
Βασίλιος Γεραπετρίτης,
Γεώργιος Μαρής,
Εμμανουήλ Μ. Σπανίδης,
Γεώργιος Ε. Σακελλιάδης,
Γεώργιος Γιαννόπουλος,
Ιωάννης Οθείτης,
Αντωνιος Χατζηαντωνιάδης ιερέας,
Γεώργιος Μ. Καμαράτος,
Ιωάννης Κ. Παζαρτζής,
Νικόλαος Βασιλαράκης,
Μηνάς Πρωτοψάλτης,

3η Στήλη Δεξιά
Δρ. Μηνάς Χαλκιάς ιατρός,
Αντώνης Ασλανίδης,
Νίκος Οικονομίδης,
Ν. Πραξούλης,
Μιλτιάδης Μαντινάος,
Εμμ. Λ. Πρωτοψάλτης,
Εμμανουήλ Γ. Κρητσιώτης,
Σπύρος Ρουμελιώτης,
Μιχαήλ Λαγωνικός,
Κώστας Ε. Ταβερνάρης,
Εμμανουήλ Ν. Αλεξίου,
Γ.Ε. Ορφανός,
Μ. Οικονομίδης ιατρός,
Θεόφιλος Λαγωνικός,
Μηνάς Γεωργιάδης,
Ν. Σα…,
Αντώνης Μαστρογιάννης.

Η σπουδαιότητα του Εγγράφου Α100

Η αποστολή μετέφερε στην Ελληνική κυβέρνηση τη διακήρυξη της επανάστασης, απελευθέρωσης και Ένωσης με την Ελλάδα, Καρπάθου και Κάσου.

Υπογεγραμμένη από 53 αντιπροσώπους των νησιών έχει τη μορφή άτυπου δημοψηφίσματος, που τόσες φορές αρνήθηκαν οι κατακτητές. Συνοδευόμενη από την επικείμενη υποταγή των Ιταλικών στρατευμάτων στην Καρπαθιακή Επαναστατική Επιτροπή (το πλοιάριο αναχώρησε μετά την υπογραφή της αρχικής συμφωνίας με τους Ιταλούς), κατοχυρώνει πολιτικά και νομικά το αίτημα του λαού. Ταυτόχρονα αιτείται τη συνδρομή των συμμάχων με τρόφιμα και εφόδια στον εξαθλιωμένο λαό των νησιών.

Άσχετα με την έκβαση των τότε γεγονότων (η Άγγλοι σύμμαχοι αγνόησαν τη διακήρυξη και δεν παραχώρησαν αμέσως την Κάρπαθο και Κάσο στην Ελληνική Κυβέρνηση), η πράξη των επαναστατών περιέχει θάρρος και διορατικότητα. Οι ηγέτες της Επανάστασης της Καρπάθου έπραξαν εκείνο που τους επέβαλαν οι προαιώνιοι πόθοι του λαού των νησιών.

Το έγγραφο

Παρατίθεται ως έχει, από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους:

https://www.karpathos.net/wp-content/uploads/2014/06/karpathos-1944-A100.pdf

Πηγές και Παραπομπές

  1. Ολόκληρο το κείμενο βρίσκεται στον παρακάτω σύνδεσμο ως A100
  2. Σχετικά λήμματα με την Επανάσταση της Καρπάθου στις ετικέτες: 1944
  3. 1944-10-10 – Φοινίκι – Αποστολή στην Αλεξάνδρεια, λήμα στην Καρπαθοπαίδεια
  4. Ο γραφικός χαρακτήρας του κειμένου καθώς και η γλωσσική του δομή παραπέμπουν στο Χριστόφορο Σακελλαρίδη.
  5. Η Κάρπαθος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Βιβλίο του Μανώλη Κασώτη

Χατζη-Ηλίας Γ. Οικονόμου, παραστάτης Καρπάθου

Hits: 218

Άτυπο σκίτσο νησιώτη – αντί πραγματικής εικόνας για το Χ” Οικονόμου

Ο Χατζηλίας (Χατζη-Ηλίας) Οικονόμου ήταν Έλληνας αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, καραβοκύρης και πολιτικός από την Κάρπαθο. Ήταν πληρεξούσιος (Παραστάτης) Καρπάθου στις εθνοσυνελεύσεις του Άστρους (Β’) το 1823 και του Άργους (Δ’) το 1829. Συγκρούστηκε με τον μητροπολίτη Καρπάθου Νεόφυτο. Ο τελευταίος, μάλιστα, απέστειλε επιστολή προς το Υπουργείο της θρησκείας το 1823, αποκαλώντας τον Οικονόμου “αντίθεο” και “αποστάτη της Ορθοδοξίας” [1].

Ο Λαογράφος και Ιστορικός Μιχαήλ Μιχαηλίδης – Νουάρος τον περιγράφει:

«… ο επιφανέστερος πολίτης της Καρπάθου κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επαναστάσεως, λόγω μορφώσεως πλούτου και γένους … »

Ο επίτιμος καθηγητής Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ κ. Θ. Πελεγρίνης χαρακτήρισε το Χ.Ο. ως «Σύμβολο της Εθνικής Ταυτότητας των Καρπαθίων» [7]:

Ο Χατζηλίας με την εθνική του δράση συμβολίζει το δικαίωμα των Καρπαθίων να σεμνύνονται να λένε πως πατρίδα τους είναι ένα αιγαιοπελαγίτικο νησί, ακριτικό, για το οποίο ο ξεχωριστός εκείνος συντοπίτης των συνέβαλε με τον φλογερό του πατριωτισμό, ώστε να αποτελέσει αναπόσπαστο μέλος της Νέας Ελληνικής Πολιτείας εξ αρχής, από την ώρα της δημιουργίας της –ένα δικαίωμα που απηχεί, ασφαλώς, την συνείδηση του Έθνους όλου.

Η Πολιτική του Δράση

  • Προύχοντας του Μεγάλου Χωριού (σημερινού Απερίου) Καρπάθου
  • Εκλεγμένος Παραστάτης Καρπάθου στη Β’ και Δ’ Εθνοσυνέλευση
  • Διεκδίκησε σθεναρά την παρουσία της Καρπάθου στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος (συμφωνία του Λονδίνου, 1829)
  • Αγωνίστηκε για την τήρηση της τάξης στην επαναστατημένη Κάρπαθο, λόγω της παρουσίας ατάκτων ενόπλων από τη γειτονική Κρήτη
  • Δέχθηκε και διαχειρίστηκε διαφωνίες από τους τοπικούς του πολιτικούς αντιπάλους.
  • Ήλθε σε σύγκρουση με τον τότε Μητροπολίτη Καρπάθου Νεόφυτο, ο οποίος τον κατήγγειλε στο ελληνικό κράτος, πιθανόν να τον εξω-εκλησίασε, αλλά τελικά τον συγχώρεσε με δεύτερη επιστολή του μερικά χρόνια μετά.

Η Εθνική του Δράση

  • Πιθανότατα μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από το Δ. Θέμελη.
  • Ήταν πρωτοστάτης στην κατασκευή και δωρεά του «πλοίου της Καρπάθου», που παραχωρήθηκε στον Ανδρέα Μιαούλη και έλαβε μέρος στην Ναυμαχία του Γέροντα (1824).
  • Πρωτοστάτησε στην οικονομική συνδρομή της Καρπάθου στον αγώνα του έθνους, εν τω μέσω ταυτόχρονης φορολογίας στους Οθωμανούς.
  • Δώρησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στον αγώνα.

… μέλη συνολοπληρωτικά του Ελληνικού Κράτους …

Μοναδική είιναι η παραπάνω ρήση του στην επιστολή που έστειλε μαζί με το Γεώργιο Ψαρουδάκη στον Ι. Καποδίστρια, διαμαρτυρόμενος για την μη ενσωμάτωση της Καρπάθου στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος:

«…Οι Καρπάθιοι, πειθόμενοι εις την ένορκον και πασιφανή διακήρυξιν των συνελεύσεων του Έθνους, ότι όλοι όσοι έλαβον τα όπλα εις τον ιερόν τούτον αγώνα, είναι ένα αδιάσπαστονΈθνος, ήλπιζάν δικαίως να είναι μέλη συνολοπληρωτικά του Ελληνικού Κράτους, έτι μάλλον ως μη έχοντες ποτέ κατοίκους Τούρκους, ούτε ιδιοκτησίας Τουρκικάς εις την Νήσον των.

Αλλά παρά πάσαν ελπίδα βλέπουν, οτι η πράξι, η γενόμενη εν Λονδίνο την 22 Μαρτίου του παρόντος έτους από τους Πληρεξούσιους Αντιπροσώπους των Τριών Συμμάχων Βασιλέων, διορίζει όρια της Ελλάδος, κατά τα οποία η Κάρπαθος καταδικάζεται να εγκαταλειφθή εις την λυσσώδη εκδίκηση των άσπονδων εχθρών του Χριστιανισμού …» (5/8/1829)  [6].

Η δολοφονία του

Δολοφονήθηκε το φθινόπωρο του 1829, μερικούς μήνες πριν την παραπάνω επιστολή, από τον Ι. Μπαϊρακτάρη, άτακτο ένοπλο αντάρτη από την Κρήτη. Αρκετά χρόνια μετά, έγινε δίκη για το περιστατικό και καταδικάστηκε  σε χρηματική ποινή το αφεντικό του Μπαϊραχτάρη, για τις πράξεις του.

Η συνολική του προσφορά

  • Ως πολιτικός πέτυχε την εθελούσια συμμετοχή των Καρπαθίων στην εθνεγερσία αν και η Κάρπαθος βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την ισχυρά οθωμανο-κρατούμενη Ρόδο.
  • Πέτυχε την προσάρτηση της Καρπάθου στην Επαρχία Σαντορίνης.
  • Επιχειρηματολόγησε και διεκδίκησε τη συμμετοχή της Καρπάθου στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος με τη Συμφωνία του Λονδίνου του 1829.
  • Δυστυχώς η δολοφονία του και η επιστροφή της Δωδεκανήσου στους Οθωμανούς έπληξαν προσωρινά το μέγεθος της προσφοράς του.
  • 109 χρόνια αργότερα (1947) η Δωδεκάνησος ενσωματώθηκε στην Ελλάδα, αποκορύφωμα των αγώνων των Καρπαθίων και Δωδεκανησίων για την Ελευθερία που και εκείνος ενέπνευσε.

Η προτομή του στο Απέρι της Καρπάθου

Στις 12/8/2022 αποκαλύφθηκε η προτομή του μνημείου του στη γενέτειρα του το Απέρι της Καρπάθου. Η προτομή του Χ.Ο. φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη κ. Χαράλαμπο Νεονάκη (https://www.neonakis-art.gr/) με βάση τα ιστορικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα, ενώ δεν έχει βρεθεί καμμιά απεικόνικση του.

Με τα ενδυματολογικά στοιχεία της εποχής εικονίζεται ένα πολιτικό πρόσωπο, ενώ το βλέμμα του εμφανίζεται αυστηρό και ταυτόχρονα αποφασιστικό  [8].

Πηγές και Αναφορές

  1. Χατζηλίας Οικονόμου, el.wikpedia.org, άρθρο στη wikipedia.
  2. Αρθρο του Ανδρέα Μακρή από το βιβλίο του, δημοσιευμένο στην Εφημερίδα Καρπαθιακή.
  3. Εκτενές άρθρο του Ανδρέα Μακρή από το βιβλίο του δημοσιευμένο στα Καρπαθιακά Νέα.
  4. Οικονόμου Χατζή-Ηλίας (Εθνοσυλεύσεις και Βουλευτικό), κόμβος της Βουλής των Ελλήνων.
  5. Ο Ήρωας Χατζηλίας Οικονόμου – Ιστορίες από την Κάρπαθο του 1821, βιβλίο του Μηνά Ν. Παπαγεωργίου.
  6. Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, ιστότοπος: paligenesia.parliament.gr . Η Επιστολή στάλθηκε στις 5/8/1829, μερικούς μήνες πριν δολοφονηθεί ο Χ.Ο.
  7. Ο Χατζηλίας Οικονόμου ως σύμβολο της εθνικής ταυτότητας της Καρπάθου, ηλεκτρονική εφημερίδα «Ομόνοια».
  8. Το μνημείο του Χατζηλία Οικονόμου στο Απέρι, ηλεκτρονική εφημερίδα «Ομόνοια».