απέρι – Καρπαθοπαίδεια

Ευγένιος Μαστοράκης – Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου [1908-1912]

Ο Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου Ευγένιος Μαστοράκης

Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Ευγένιος (κατά κόσμον Αριστείδης) Μαστοράκης γεννήθηκε το 1843 στο χωριό Μεσαθούρι [της Κοινότητας Λαμύρων, η οποία ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Άνδρου του Δήμου Άνδρου] του νησιού της Άνδρου. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια εργάστηκε ως Καθηγητής στην Αγγλία και ως Σχολάρχης στη Λέρο και στην Κάσο.

Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Εφέσου και ως Εφημέριος στο Διπλοκιόνιο και τον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως (Μάιος-Ιούνιος 1899).

Στις 17 Ιουνίου 1899 εξελέγη τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, έχοντας συνυποψηφίους τον Αρχιμανδρίτη Μιχαήλ Τριανταφυλλίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Παναγίας Καφατιανής Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως και τον Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Θεολογίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Τζιβαλίου Κωνσταντινουπόλεως. Στις 27 Ιουνίου 1899 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικός Προϊστάμενος της Κοινότητος Γαλατά. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Βερροίας Κωνστάντιος, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Μαρωνείας Ιωακείμ και Ελευθερουπόλεως Διονύσιο.

Το 1907 διετέλεσε Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Γρεβενών κοντά στον τότε Μητροπολίτη Αγαθάγγελο Κωνσταντινίδη (Μάγνη).

Στις 31 Ιουλίου 1908 εξελέγη Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου. Εκοιμήθη στις 28 Μαΐου 1912 συνεπεία καρδιακής παθήσεως, δέκα μέρες μετά την έναρξη της Ιταλικής στρατιωτικής κατοχής της Καρπάθου.

Τα οστά του βρίσκονται σε καλλιμάρμαρο τάφο, πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Καθολικοῦ της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου.

Πηγές

Άρθρο του Γιώργου Νικ. Τσαμπανάκη στα «Καρπαθιακά Νέα», Μάιος 2022, (https://www.karpathiakanea.gr/110-xronia-ekdim8a-mitr-mastoraki-tsabanakis/)
Φωτογραφία από τα πορτρέτα των Μητροπολιτών, κτήριο Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, Απέρι.

Παναγιώτης Κουμπής, εξ Απερίου

Γεννήθηκε το 1866 , γυιός του Μελετίου Κουμπή από τα Μέγαρα, και της Φωτεινής Φωκά από την Κάρπαθο. Υπήρξε διακεκριμένο μέλος της Καρπαθιακής γής και πασίγνωστων μεταξύ των ναυτικών κύκλων της Ελλάδας [1].

Ερευνητής, μεγαλόψυχος, πολυμαθής, εύστροφος, πολυτάλαντος και ξεχωριστός στο ναυτικό επάγγελμα, που ακολούθησε τον πατέρα του, επίσης ναυτικού και καπετάνιου.

Άριστος πλοίαρχος και ναυτο-διδάσκαλος, τιμήθηκε και από την Ελληνική και την Οθωμανική κυβέρνηση για τις ανδραγαθίες του κατά τη διάρκεια του ναυτικού του επαγγέλματος.

Η δράση του ως Πλοίαρχος

Ταξιδεύει αδιάκοπα από το 1895 μέχρι το 1913, συναντάμε τον Παναγιώτη Κουμπή κυβερνήτη, στα πιο κάτω ατμόπλοια [2]:

1895 Rhodes (Joley)
1896 Nikolaos (Hatzidaout)
1899 Eleni (Pantaleon)
1901 Elli (Hatzidaout)
1901 Ourana (Pantaleon)
1902 Sofia (Hatzidaout)
1907 Maria (Hatzidaout)
1907 Olympia (Hatzidaout)
1908 Rhoden (Othoman)

Αστρονομικές δράσεις

Ηλιακό ρολόι του Π. Κουμπή στη Βωλάδα Καρπάθου

Μελέτησε και κατασκεύασε ηλιακά ρολόγια, φορητά και επιτοίχια, ένα που ακόμη σώζεται στην εκκλησία της Βωλάδος και στο Πανορμίτη της Σύμης. Δικό του ηλιακό ρολόι σωζόταν μέχρι πρόσφατα στην εκκλησία της Παναγιάς της Ευαγγελίστριας στα Πηγάδια Καρπάθου.

Υπήρξε Δήμαρχος Καρπάθου, Λιμενάρχης, Διευθυντής της Δασονομικής Υπηρεσίας Καρπάθου και ιδρυτής της Ναυτικής Σχολής της Σύμης.

Ο Θάνατός του

Απεβίωσε το 1928, σε ηλικία 60 ετών από οξύ καρδιακό επισόδειο. «Στον επικήδειο, που εκφώνησε ο δάσκαλος Σακελλαρίδης, κατέγραψε τη δράση του εκλιπόντα και τον χαρακτήρισε “Νέστορα” της Καρπάθου. Πρόκειται για τον σοφό άντρα, που επέστρεψε στα πατρογονικά του, έπειτα από πολλά ταξίδια, και πρόσφερε από το βάθος του μυαλού και της ψυχής του όλες τις γνώσεις και τις εμπειρίες του. Εκείνος, ο Παναγιώτης Κουμπής, κατασκεύασε τις μεριδιάνες, τα πρώτα ηλιακά ρολόγια της Καρπάθου, στις αυλές των εκκλησιών, αφού πίστευε πως η γνώση ήταν και είναι υποχρεώση να δοθεί, ένα κτήμα που ανήκει σε όλους» [2].

Πηγές και αναφορές

Λεύκωμα Ομονοίας Απεριτών, 2011, Σελίδα 198.
“ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΚΟΥΜΠΉΣ, Ο ΠΡΩΤΟΚΑΠΕΤΆΝΙΟΣ (ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΌΜΟΣ) ΤΗΣ ΚΑΡΠΆΘΟΥ“, άρθρο του Μ. Δημελά, https://www.karpathianrevolution.gr/kapetan-panagiotis-koubis/

Γεώργιος Θ. Νισύριος, Οδοντίατρος, εξ Απερίου

Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου του 1951 στο Απέρι Καρπάθου. Το τρίτο κατά σειρά τέκνο του Θεμιστοκλή και της Σοφίας Νισύριου. Παντρεμένος με τη Καλλιόπη, το γένος Εμμανουήλ Χιώτη, με την οποία απέκτησαν τέσσερα παιδιά την Ρηγοπούλα, το Θεμιστοκλή, τη Σοφία και το Μανόλη.

Αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο και το Γυμνάσιο Απερίου. Πτυχιούχος της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1974, επάγγελμα το οποίο επέλεξε να ασκήσει στο τόπο του, τη Κάρπαθο, από την αποφοίτηση του μέχρι και την τελευταία μέρα της ζωής του.

Διετέλεσε πρόεδρος της Δ.Ε. του Κέντρου υγείας Καρπάθου από το 1990 έως το 1993 και από το 2005 έως το 2009. Κατά τη θητεία του επισκευάστηκε το Κέντρο Υγείας και διαμορφώθηκε ο εξωτερικός χώρος, ενώ ταυτόχρονα έγιναν όλες οι προσπάθειες επέκτασης και αναβάθμισης του Κ.Υ. σε νοσοκομείο.

Υπήρξε υποψήφιος βουλευτής Δωδεκανήσου το 1989, το 1990 (σε 3 επαναληπτικές εκλογές) όπως και το 1993 και το 2000 με τη Νέα Δημοκρατία.

Κατά τη περίοδο 2002-2010 διετέλεσε Νομαρχιακός Σύμβουλος Δωδεκανήσου, την οποία και εκπροσώπησε στην Ε.Ν.Α.Ε. (Ένωση Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδος) στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Διετέλεσε Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και Αντιδήμαρχος στον Δήμο Καρπάθου τη περίοδο 2010-2019.

Η προσφορά του στην Κάρπαθο δεν εξαντλήθηκε στις παραπάνω δράσεις καθώς επί σειρά ετών συμμετείχε και σαν Πρόεδρος και σαν μέλος των Δ.Σ. σε πολιτιστικά και αθλητικά σωματεία της Νήσου, ειδικότερα στον Αθλητικό Σύλλογο Πρωτέα και τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ομονοίας» Απερίου.

Απεβίωσε στην Αθήνα στις 24/5/2020 μετά από σύντομη μάχη με τον καρκίνο και ετάφη στην γενέτειρά του το Απέρι Καρπάθου.

Τσαγκάρης Μιχαήλ του Εμμανουήλ (εξ Απερίου)

Γεννήθηκε στο Απέρι το 1935. Γονείς του ήταν ο Μανώλης Μιχ. Τσαγκάρης και η Φωτεινή Ανδρέα Διακίδη. Τελείωσε την στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση στο Απέρι Καρπάθου. Αποφοίτησε από την Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1960. Εργάστηκε για ένα εξάμηνο, παράλληλα με τον στρατό, στα φροντιστήρια Πάλλα και Καργάκου.

Παντρεύτηκε την Βάσω Δημητρίου Χρυσίδου τον Δεκέμβριο του 1962. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Μανώλη, Δημήτρη, Ανδρέα, Ελπίδα- Φωτεινή κι πέντε εγγόνια.

Διορίστηκε στην Κάρπαθο, αλλά αποσπάστηκε στην Κάσο. Το Γυμνάσιο τότε ήταν δημοσυντήρητο και ο Μιχάλης Τσαγκάρης συμμετείχε στην διενέργεια των εξετάσεων τα επόμενα δύο χρόνια. Δίδαξε στο Γυμνάσιο και Λύκειο Απερίου Καρπάθου κι έφθασε στον βαθμό του Λυκειάρχη. Στην συνέχεια υπηρέτησε ως Γυμνασιάρχης στο 6ο Γυμνάσιο Πειραιά, στο Βέλο Κορινθίας, στο 4ο Γυμνάσιο Νίκαιας και στο Ράλλειο Γυμνάσιο Πειραιά.

Η εκπαιδευτική του φιλοσοφία περιλάμβανε την διαβάθμιση της σχολικής διδασκαλίας των μαθηματικών σε τρία επίπεδα ανάλογα με τις δυνατότητες των μαθητών, αντί να απευθύνεται στον μέσο όρο. Η τακτική αυτή απέφερε καρπούς, με αποτέλεσμα δεκάδες μαθητές να εισαχθούν σε θετικές σχολές των ΑΕΙ και δύο απ’ αυτούς να πάρουν το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό της Μαθηματικής Εταιρείας. Και τα δυο ήταν Καρπαθάκια.

Έδρασε κοινωνικά ως μέλος της εκκλησιαστικής επιτροπής Μητροπόλεως Απερίου και μέλος της επιτροπής διάνοιξης του δρόμου της Αχάτας. Την εποχή που ήταν Λυκειάρχης το 1976-77, επισκευάστηκε το κτίριο του Λυκείου για πρώτη φορά μετά το 1939.

Όταν επισκέφτηκε την Αμερική, πρώην μαθητές του διοργάνωσαν ένα τιμητικό δείπνο στο στο Ελίζαμπεθ Νιου Τζέρσεϋ και του απένειμαν τιμητικό δίπλωμα στις 6 Ιουλίου του 1985. Τιμήθηκε επίσης από τον Σύλλογο Απεριτών Αττικής η «Ομόνοια» το 2009.

Απεβίωσε τον Μάρτιο του 2013.

Από την τιμητική εκδήλωση για του Λυκειάρχες-Γυμνασιάρχες Απερίου, η οποία έγινε κατά την διάρκεια κοπής της Βασιλόπιτας του Συλλόγου Απεριτών Αττικής «Ομόνοια» στο Ξενοδοχείο «Μετροπόλιταν», την Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2009, Βενετία Σκευοφύλακα (youtube video)

Γεώργιος Λ. Χιωτάκης, Πολιτικός (εξ Απερίου)

Ο Γεώργιος Λ. Χιωτάκης του Λογοθέτη και της Βενετίας (Απέρι Καρπάθου, 23 Απριλίου 1922 – Ρόδος, 22 Σεπτεμβρίου 2014) ήταν Έλληνας δικηγόρος και πολιτικός από τα Δωδεκάνησα. Διετέλεσε βουλευτής Δωδεκανήσου του ΠΑΣΟΚ από το 1981 ως το 1989 [1].

Γεννήθηκε στην Κάρπαθο (στο χωριό Απέρι) και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Είχε δίπλωμα από το Ιταλικό Διδασκαλείο της Ρόδου και εργάστηκε ως δάσκαλος σε σχολεία της Καρπάθου και ως δικηγόρος του Αρείου Πάγου στη Ρόδο ως τη συνταξιοδότησή του, το 1997 [2].

Ανέπτυξε αντιστασιακή δράση και ηγήθηκε αντιστασιακής ομάδας εναντίον των Ιταλών στο χωριό του. Ήταν αρχικά μέλος της Ένωσης Κέντρου, με την οποία ήταν υποψήφιος βουλευτής το 1963 και το 1964 χωρίς να εκλεγεί [3].

Το 1951 ίδρυσε την Ένωση για την Τουριστική Ανάπτυξη της Δωδεκανήσου [2].

Το 1959 και το 1964 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος Ρόδου, ενώ το 1964 διετέλεσε για μικρό χρονικό διάστημα Δήμαρχος Ρόδου. Κατά τη χούντα του 1967 συνελήφθη και του απαγορεύτηκε η έξοδος από την Ελλάδα, καθώς ήταν φίλος του Μανδηλαρά.

Ήταν ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ Δωδεκανήσων και εξελέγη βουλευτής δύο φορές με το εν λόγω κόμμα, έχοντας κερδίσει τις εκλογές του 1981 και του 1985.

Συνεργάστηκε με διάφορες εφημερίδες και συνέγραψε 8 βιβλία [4].

Πέθανε σε ηλικία 92 ετών το 2014. Με τη σύζυγό του Άννα απέκτησαν 4 κόρες και 10 εγγόνια [2].

Πηγές – Αναφορές

Σχετικό άρθρο για τον Γεώργιο Χιωτάκη στην wikipedia

Ελιά του 2004, Απέρι

Το καλοκαίρι του 2004 σε ανάμνηνση της Λαμπαδηδρομίας της Ολυμπιάδας που πέρασε από την Κάρπαθο, φυτεύθηκε η εικονιζόμενη ελιά δίπλα στο Μέγαρο Τελετών Απερίου από το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καρπάθου και Κάσου κ. Αμβρόσιο.

Εκτοτε η ελιά μεγαλώνει και μας θυμίζει εκείνη τη σπουδαία μέρα για την Ελλάδα και την Κάρπαθο.

Το Απέρι αντιπροσώπευσαν στη λαμπαδηδρομία οι: Μάρκος Φιλιππούσης, Γιώργος Μακρής και Βασίλης Μικροπανδρεμένος.

Ομόνοια, Εφημερίδα

Η εφημερίδα “ΟΜΟΝΟΙΑ”, ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1943 εκδιδόμενη ως “ΟΜΟΝΟΙΑ“, Μηνιαίον Δελτίον της Αδελφότητος Απερειτών Καρπάθου η “ΟΜΟΝΟΙΑ” στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου ιδρύθηκε ο ομόνυμος σύλλογος Απεριτών το 1932.

Φτάνει τουλάχιστον μέχρι το 67 τεύχος (Απρίλιος 1950) κυκλοφορώντας ανελλιπώς για 8 περίπου χρόνια. Αποτέλεσε ένα σημαντικό μέσο επικοινωνίας των απανταχού Απεριτών ειδικότερα μέσα στα δύσκολα χρόνια της Ιταλικής Κατοχής και της Απελευθέρωσης. Εχει διασωθεί μέσα από ιδιωτικά αρχεία, όπως αυτό του αείμνηστου Νικολάου και Ιωάννου Παναγιώτου, έχοντας καταγράψει πολλές πτυχές της Ιστορίας του Απερίου και της Καρπάθου γενικότερα.

Στη συνέχεια επανεκδώθηκε με τον τίτλο ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ “ΟΜΟΝΟΙΑ” το 2004 με απόφαση του τότε Διοικητικού Συμβουλίου της ΟΜΟΝΟΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, υιοθετώντας την πρόταση του προέδρου Μιχάλη Γ. Μικροπανδρεμένου. Ο ίδιος ανέλαβε την επιμέλεια της έκδοσης και τα έξοδα εκτύπωσης του Α3 δισέλιδου εντύπου, που κυκλοφορούσε σε τριμηνιαία βάση. Το πρώτο τεύχος του Δελτίου Ομονοίας, όπως ονομάστηκε αρχικά, κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο 2004. Συνδυάστηκε με την έναρξη της πρωτοβουλίας του Δ.Σ. για την ανάδειξη ιστορικών θεμάτων της Καρπάθου, και την πραγματοποίηση του πρώτου (από σύλλογο Απεριτών) εορτασμού του Επαναστατικού Απελευθερωτικού Κινήματος του Οκτώβρη 1944 (60η επέτειος, Μαρούσι 10-10-2004).

Αρχής γενομένης της 27/7/2019 η ιστορική Εφημερίδα “ΟΜΟΝΟΙΑ” είναι και ηλεκτρονικά προσπελάσιμη μέσω της πλατφόρμας wordpress.com στην διέυθυνση: http://eo.karpathos.net. Επικεφαλής της προσπάθειας ήταν ο Μανόλης Μ. Τσαγκάρης, σε συνεργασία με ολιγομελή επιτροπή. Συνεχίζοντας το έργο των προηγούμενων εκδόσεων και ακολουθώντας τις τάσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού των μέσων ενημέρωσης, διατηρεί τη μορφή και το ύφος της προηγούμενης έκδοσης κάνοντας χρήση των νέων τεχνολογιών τόσο για τη συγγραφή της όσο και για τη κυκλοφορία της.

[1] Σχετική σελίδα για το ιστορικό του εντύπου, από την ηλεκτρονική εφημερίδα “ΟΜΟΝΟΙΑ” (https://eo.karpathos.net)

Γεργατσούλης, Γεώργιος του Νικολάου (εξ Απερίου)

Ο Γεώργιος Ν. Γεργατσούλλης γεννήθηκε στο Απέρι το 1922. Σπούδασε στη σχολή “Προμηθέα” και κατετάγει στό Ναυτικό [2]. Δήλωσε μάλιστα ψεύτικη ηλικία για να μπορέσει να καταταγεί.

Κατά τη διάρκεια της κατοχής, εκτελώντας καταναγκαστική εργασία, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του Πειραιά από τους συμμάχους, πιθανόν κατά το 1944.

Το όνομα του βρίσκεται γραμμένο μαζί με πολλούς Καρπαθίους Ήρωες, στο Μνημείο των πεσόντων στον κήπο του Επαρχείου Καρπάθου στα Πηγάδια.

Πηγές:

Ανάρτηση της Μαρίκας Γ. Γεργατσούλλη στο Facebook, (6 Οκτωβρίου, 2019).
Αφήγηση της αείμνηστης Μεταξίας Περδικολόγου, Κηφισιά, 2016, που αναφέρθηκε και στο περιστατικό του θανάτου του.
Φωτογραφίες από το προφίλ της Μαρίκας Γ. Γεργατσούλη

Μητροπολιτικός Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, Απέρι

Ὁ Μητροπολιτικός Ἱερός Ναός, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Καρπάθου Κάσου, εἶναι ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας. Βρίσκεται στό χωριό Ἀπέρι, ἕδρα, τοῦ ἑκάστοτε Μητροπολίτη ἀπέναντι ἀκριβῶς ἀπό τό Μητροπολιτικό Μέγαρο (κατοικία τοῦ Μητροπολίτου καί γραφεία). Continue reading Μητροπολιτικός Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, Απέρι

Καλλιόπη Νικ. Καρακτατσάνη† (εξ Απερίου)

Η Καλλιόπη Νικ. Καρακατσάνη, γεννήθηκε το 1912 στην Κάλυμνο από το Γεώργιο Ι. Πρωτόπαπα και τη Μαριγώ Ε. Καπετανάκη. Απεβίωσε το 2008 στην Κάρπαθο σε ηλικία 96 ετών, σε πλήρη πνευματική διάυγεια μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής της. Continue reading Καλλιόπη Νικ. Καρακτατσάνη† (εξ Απερίου)