Author: Karpathos Net

1824: Το πλοίο της Καρπάθου

Views: 118

Καλλιτεχνική Αναπαράσταση του Πλοίου της Καρπάθου – 1824 (Μίμης Πανάρετος)

Την εποχή του 1821 ο Χατζηλίας Οικονόμου, εξέχων πολιτικός, προύχοντας, και πατριώτης από την Κάρπαθο, πήρε την πρωτοβουλία να ναυπηγήσει πλοίο και να το δωρήσει στην ελληνική κυβέρνηση για τους αγώνες της παλιγγενεσίας. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στην καραβοστάσι του Βρόντη, εξοπλίστηκε με κανόνια και εφόδια, πήρε καρπαθιακό πλήρωμα και παραδώθηκε στον Αλέξανδρο Μιαούλη. Μάλιστα φέρεται να λαμβάνει μέρος στη Ναυμαχία του Γέροντα (1824) [1].

Η καλλιτεχνική αναπαράσταση που παραθέτουμε έγινε με βάση τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτομε μέχρι στιγμής, που μιλούν για «μπρίκι» εξοπλισμένο με κανόνια, που αποπλέει από τα νερά του Βρόντη της Καρπάθου, όπου και ναυπηγήθηκε [.

Άλλα στοιχεία σχετικά με το μέγεθος, τον τύπο και τη δράση του πλοίου δυστυχώς δεν έχουν εντοπιστεί. Αναφέρεται πάντως το γεγονός στη βιβλιογραφία [1]:

Ο Χατζηλίας Οικονόμου, «ο επιφανέστερος πολίτης της Καρπάθου κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης λόγω μόρφωσης, πλούτου και γένους», ναυπηγεί με δικά του έξοδα στο «Καραβοστάσι» του όρμου Βρόντη πολεμικό πλοίο. Ακολούθως το εξοπλίζει και το επανδρώνει με Καρπάθιους ναύτες. Με κυβερνήτες δε το διδάσκαλο και θερμό πατριώτη Διακαντρά και τον Μιχάλη Νισυριά, το προσφέρει στο ναύαρχο Μιαούλη, που το χρησιμοποιεί στη Ναυμαχία του Γέροντα [1824].

Η φωτογραφική αναπαράσταση έγινε για να οπτικοποιήσει αυτή τη σημαντική πράξη των Καρπαθίων το 1821 και δεν αποτελεί κατανάγκη ιστορικό τεκμήριο [3].

Πηγές και Αναφορές

  1. Η Κάρπαθος στην Επανάσταση του 1821, Μανόλη Μελά [αρχική έκδοση το 1972, υπό έκδοση 2021], σελίδα 12.
  2. Αναφέρεται σε αυτό το θέμα και  ο Ανδρέας Μακρής στο Βιβλίο του  «Ενθυμηματα. Πηγαδιωτικα και Ξενοχωριανα», Μακρης Ηλια Ανδρεας,  ISBN: 978-960-295-084-5, Σελ. 133.
  3. «Το πλοίο της Καρπάθου», σχεδιασμένο στο χέρι από το Μίμη Πανάρετο, για χάρη της ομιλίας του Μανόλη Τσαγκάρη για το Χατζηλία Οικονόμου, 2021
  4. 5η Ημέρα: Οι Πρωτοστάτες- Η Δωδεκάνησος στην Εθνεγερσία, ομιλία του Μανώλη Μ. Τσαγκάρη στην σειρά ομιλιών του Συλλόγου των Απανταχού Δωδεκανησίων Νέων, Άνοιξη του 2021

1788: Ναυμαχία της Καρπάθου

Views: 134

Ο Λάμπρος Κατσώνης (1752 – 1805) ήταν Έλληνας συνταγματάρχης του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού (ή Ναυτικού), ιππότης του ρωσικού Τάγματος του Αγίου Γεωργίου (4ης τάξεως) και ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος του 1787.

Στις 31 Αυγούστου του 1788 στην Κάρπαθο νίκησε τον τουρκικό στόλο. Για τη νίκη του αυτή προήχθη σε υποχιλίαρχο ενώ ο στόλος του ονομάστηκε «στόλος της Ρωσικής αυτοκρατορίας».

Όπως αναφέρεται στο άρθρο «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr [2]:

Τον Αύγουστο του 1788 ο Κατσώνης έπλεε ανοιχτά της Καρπάθου, επικεφαλής έξι πολεμικών και δύο μεταγωγικών, τα οποία είχε κυριεύσει. Ξαφνικά ο Κατσώνης αντιλήφθηκε την παρουσία ενός ισχυρής τουρκικής μοίρας. Ο επικεφαλής του, Ρεαλά μπέης, είχε υπό τις διαταγές του ένας δίκροτο των 74 πυροβόλων, μια μεγάλη φρεγάτα των 50 πυροβόλων και πέντε σεμπέκια των 28 – 30 πυροβόλων. Ο Κατσώνης δεν δίστασε εξ αρχής να εμπλακεί με τον εχθρό, παρά την τεράστια υπεροχή των Τούρκων σε αριθμό πυροβόλων και ανδρών. Καθώς η απόσταση ανάμεσα στους δύο στόλους μειωνόταν ο Λάμπρος προσκάλεσε τον ιερέα της «Αθηνάς» να τελέσει αγιασμό.

Πράγματι ο αγιασμός τελέσθηκε και όλοι οι ναύτες προσκύνησαν τον Σταυρό και αντάλλαξαν ασπασμό με τον Λάμπρο. Αμέσως μετά ο Κατσώνης μίλησε στους άνδρες του και τους είπε: «Ιδού αδέρφια η ώρα κατά την οποία όλοι μαζί σήμερα οφείλομε σαν Έλληνες ή να νικήσωμε τον εχθρό της πίστεως ή να πεθάνομεν».

Η ώρα ήταν 5 το απόγευμα και ο ήλιος άρχισε σιγά-σιγά να γέρνει, όταν από τα τουρκικά πλοία φάνηκε καπνός. Σε λίγο ακούστηκε και ο ήχος των οβίδων καθώς αυτές έπεφταν στη θάλασσα μακριά από τα ελληνικά πλοία. Ο Κατσώνης όμως δεν βιάστηκε να δώσει τη διαταγή ανταπόδοσης των πυρών…. [3].

Οι Τούρκοι πυροβολητές αποδείχθηκαν τραγικά άστοχοι, αντίθετα με τους Έλληνες, οι οποίοι τους θέριζαν με εύστοχα πυρά. Σε κάποια στιγμή η «Αθηνά» βρέθηκε ανάμεσα στο τουρκικό δίκροτο και τη φρεγάτα. Παρόλα αυτά όχι μόνο επέζησε αλλά και προκάλεσε σοβαρές ζημιές και στα δύο βαριά εχθρικά πολεμικά. Τελικά οι Τούρκοι, έχοντας απώλειες 500 νεκρών, έναντι επτά Ελλήνων, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας στο έλεος των «Λαμπρινών» και τα μεταγωγικά τους σκάφη. Η νίκη ήταν μεγάλη, η πρώτη που επέτυχε ελληνικός στόλος από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σημαντικές πληροφορίες για τη ναυμαχία αυτή αναφέρονται στο Ελληνικό Ημερολόγιο [3], ειδικότερα αυτές από τα αρχεία του Ρωσικού Ναυτικού, όπου παρατίθεται η μαρτυρία του ίδιου του Λάμπρου Κατσώνη:

«…Την Κυριακή πρωί…έξω από τα νησιά Κάσου και Σκαρπάντο (Σημ. Π.Σ. – Κάρπαθος), … σε απόσταση 16 μιλίων, ενώ εμείς πλαγιοδρομούσαμε, αυτοί πλησίαζαν από την πρύμη μας…». Συναντήθηκαν δηλαδή, εκείνος με την «Αθηνά» του και δύο λαφυραγωγημένα πλοία, με οκτώ εχθρικά πλοία. Τα τρία εχθρικά προσπάθησαν να ελευθερώσουν τα δύο αιχμάλωτα τού Κατσώνη, «…γιατί τα…πλοία έμειναν πίσω λόγω ενάντιου ανέμου…».

Υπέστησαν μία σφοδρότατη επίθεση μέσα σε πυκνότατα πυρά, από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, με την Ρωσική φρεγάτα να βγαίνει νικητής, προκαλώντας μεγάλη ζημιά στους τούρκους…». Ο ίδιος πολεμούσε μόνος του μέχρι την νύχτα. «…Οι τούρκοι μπερδεύτηκαν μέσα στην νύχτα…» και χτυπούσαν τα δικά τους πλοία, οπότε μόλις κατάφεραν «…να ισιώσουν τα πανιά τους (Σημ. Π.Σ. – να τα ρυθμίσουν σωστά γιά τον πνέοντα άνεμο) κατευθύνθηκαν με μεγάλες απώλειες στην ακτή. Από την πλευρά μου έπαθα μικρές ζημιές…».

Πηγές και Αναφορές

  1. Λάμπρος Κατσώνης, wikipedia
  2. «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr
  3. Η Ναυμαχία της Καρπάθου, Ελληνικό Ημερολόγιο, Πάνου Ν. Στάμου, Διδάκτορα Ιστορικών Επιστημών Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

1824-08-29: Ναυμαχία του Γέροντα

Views: 150


Η Ναυμαχία του Γέροντα ή της Μανδαλιάς ήταν ναυμαχία που έλαβε χώρα στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, στις 29 Αυγούστου 1824, στον κόλπο του Γέροντα (Τσάταλα), απέναντι από τη Λέρο. Η ναυμαχία έληξε με μεγάλη νίκη των Ελλήνων εναντίον του συνασπισμένου τουρκοαιγυπτιακού στόλου [1].

Στη Ναυμαχία Αυτή συμμετείχε και η Κάρπαθος με καράβι [3] που πιθανότατα ναυπηγήθηκε στο καραβοστάσι του Βρόντη από πρωτοβουλίες και συνεισφορά του Χατζηλία Οικονόμου, προεστού της Καρπάθου και Παραστάτη στις εθνοσυνελεύσεις του Άστρους Κυνουρίας το 1823 και του Άργους το 1829 [2].

Πηγές & Αναφορές

  1. Ναυμαχία του Γέροντα στην wikipedia.
  2. Χατζηλίας Οικονόμου στην wikipedia
  3. Το πλοίο της Καρπάθου, karpathopedia

Κυρία Καρπάθου: πέτρινο ειδώλιο

Views: 212

Η “Κυρία Καρπάθου”, Αρχαίο Ειδώλιο που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, 4500-3200 π.Χ.

Αρχαίο Γυναικείο Ειδώλιο που βρέθηκε στην Κάρπαθο και “φιλοξενείται” στο Βρετανικό Μουσείο, γνωστό ως «Κυρία Καρπάθου» ηλικίας 4500-3200 π.Χ.

Είναι κατασκευασμένο από πορώδη ασβεστόλιθο και είναι το παλαιότερο ελληνικό άγαλμα στη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου.

Ο προσδιορισμός του αγαλματιδίου διαμέσου του προσώπου, του στήθους και του αιδοίου, υποδηλώνει ότι έχει σχέση με τη γυναικεία γονιμότητα.

Επιστημονική Ανάλυση

Το μέγεθος και η μορφή του αφαιρετικού αυτού ειδωλίου δεν είναι χαρακτηριστικά της ελληνικής νεολιθικής περιόδου, παρόλο που έχει στοιχεία που το συνδέουν με μικρότερα πήλινα ειδώλια της ίδιας περιόδου και με μεταγενέστερα κυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια.

Οι βραχίονες αποδίδονται με τη μορφή αποφύσεων, ίσως λόγω της περιορισμένης τεχνικής του γλύπτη, ενώ τα πόδια δεν αποδίδονται καθόλου. Η τεχνοτροπία αυτή παραπέμπει στα καθιστά ειδώλια της νεολιθικής εποχής, με τα ενωμένα σκέλη να δίνουν την εντύπωση ότι δεν δηλώνονται, αν και πάλι η απεικόνιση αυτή μπορεί να οφείλεται έως ένα βαθμό στους περιορισμούς που διέπουν τη συγκεκριμένη τεχνοτροπία.

Παρόλο που η αφύσικη σχηματοποίηση του προσώπου, αφηρημένη μορφή με ραμφόσχημη μύτη, μοιάζει με αυτή των κυκλαδικών γλυπτών, τα χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου είναι αυτά που ξεχωρίζουν. Μέχρι τώρα η απεικόνισή τους είχε συνδεθεί με τη λατρεία στο πρόσωπο της Μητέρας Θεάς, αλλά πλέον η εξήγηση αυτή θεωρείται υπεραπλουστευτική, όχι μόνο για τον συμβολισμό αυτών των ειδωλίων άλλα και για πολλά άλλα φαινόμενα. Ωστόσο, είναι πιθανόν ο τύπος αυτός ειδωλίου να σχετίζεται με τη γυναικεία γονιμότητα [4,5].

Γενικές ιστορικές πληροφορίες

Η Κάρπαθος φέρεται ως πατρίδα του τιτάνα Ιαπετού, του Πρωτέα που ήταν ο πρώτος βασιλιάς της. Εδώ ήταν ο τόπος ανατροφής της θεάς Αθηνάς [1].

Στην Κάρπαθο έζησε και ο μεγάλος επαναστάτης Προμηθέας. Η «Κράπαθος» του Ομήρου ήταν υπό Μινωική επιρροή και αργότερα έγινε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας μέχρι το 400 π.Χ. Κατά την αρχαιότητα, υπήρχαν 4 οχυρωμένες πόλεις στο νησί: η Αρκάσια, η Βρυκούς, η Κάρπαθος και η Σάρος, στη νησίδα Σαρία.

Στον πορθμό πλάτους 100 περίπου μέτρων της Σαρίας, υπάρχουν ερείπια του αρχαίου ναού του Πορθμίου Ποσειδώνα. Ο όρμος του Τριστόμου ήταν το μεγάλο φυσικό λιμάνι της αρχαίας Βρυκούντος.

Το υλικό που φτιάχτηκε η Κυρά πιθανόν να προέρχεται από τη γειτονική νήσο Σαρία ή και τη βόρεια Κάρπαθο.

 

Το ειδώλιο μπορεί να αναζητηθεί στο Μουσείο με τα στοιχεία: 

  • ΕL: 1886.3-10.1 (Γλυπτό Α 11)
  • Αίθουσα 11: Κυκλάδες
  • Ύψος: 66 εκ.

Πηγές και Αναφορές:

  1. https://www.skyrodos.gr
  2. Κυρία Καρπάθου, έκθεμα στο Βρετανικό Μουσείο
  3. Σχετικό άρθρο στην Εφημερίδα Καρπαθιακή
  4. Σχετικό λήμμα στην wikipedia commons

  5. J.L. Fitton, Cycladic art, 2nd ed. (London, The British Museum Press, 1999

1658: Χάρτης Καρπάθου – Marco Boschini.

Views: 209

Χάρτης  της νήσου Καρπάθου του τελευταίου τετάρτου του 17ου αιώνα. Έχει εκτυπωθεί το 1658 στη Βενετία από τον ζωγράφο, συγγραφέα και λιθογράφο Marco Boschini. Είναι μέρος του ευρύτερου έργου του με τίτλο L’ Archipelago (Το Αρχιπέλαγος) στο οποίο συνολικά γίνεται καταγραφή 48 νήσων του Αιγαίου Πελάγους με ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία.  

Ο χάρτης δίνει μια εικόνα της νήσου και της ευρύτερης περιοχής (Κάσος) του νοτιοανατολικού Αιγαίου με τοπωνύμια εποχής. Δίνει και άλλες εικονογραφικές πληροφορίες (πολίσματα, οχυρά κλπ.)

Είναι χαρακτηριστική του επιπέδου στο οποίο είχε φτάσει η χαρτογραφία αλλά και η λιθογραφία στα τέλη του 17ου αιώνα στη Βενετία.   O Ιταλός ζωγράφος και χαράκτης Marco Boschini (1613-678) γεννήθηκε στη Βενετία και σπούδασε στη Σχολή του Palma il Giovane.

Χάρτης Καρπάθου 1658

Τοιχογράφησε τον «Μυστικό Δείπνο» στην Αγία Τράπεζα του San Girolamo στη Βενετία και διακρίθηκε κυρίως ως χαράκτης και συγγραφέας πολλών έργων περί τέχνης: “La Carta del Navegar pittoresco” (1660), “Le minere della pittura veneziana” (1664), “Le ricche minere della pittura veneziana” (1674), ενώ συνέταξε Οδηγούς για την Βενετία και τη Βιτσέντζα.

Επίσης συνέγραψε ένα εγκυκλοπαιδικό έργο για τους ζωγράφους, παρουσιασμένο σαν πλοήγηση στον εικαστικό χώρο, όπου βιογραφούνται καλλιτέχνες της εποχής του (“La carta del navegar pitoresco dialogo”…, 1660). Τα εισοδήματά του ωστόσο προέρχονταν κυρίως από το εμπόριο πολύτιμων αντικειμένων και έργων τέχνης και διετέλεσε πράκτορας πολλών επιφανών της εποχής του (Leopoldo de’ Medici, κ.ά.).

Τα ενδιαφέροντά του τον στρέφουν και προς τις χαρτογραφικές μελέτες και συντάσσει έτσι ένα νησολόγιο για το Αιγαίο. Η έκδοση αυτή, μικρό όμορφο δείγμα της βενετσιάνικης χαρακτικής των μέσω του 17ου αιώνα, περιέχει σαράντα οκτώ χάρτες νησιών και έναν συγκεντρωτικό του Αιγαίου, ενώ επεξηγηματικά κείμενα ιστορικο-γεωγραφικού περιεχομένου συνοδεύουν τον κάθε χάρτη.

Πηγές κ’ Αναφορές:

  1. Φωτόδενδρο (photodentro.edu.gr)
  2. Ιδρυμα Λασκαρίδη –  δείγμα από τα νησιά που χαρτογράφησε ο Boschini
  3. Wikimedia
  4. Μάρκο Μποσκίνι (wikipedia)

Μάριο Λάγκο, Ιταλός Διοικητής Δωδεκανήσων (1878-1950)

Views: 396

Ο Μάριο Λάγκο ήταν ο Στρατιωτικός Διοικητής των Ιταλικών κατοχικών δυνάμεων στη Δωδεκάνησο. Κυβέρνησε την πρώτη εποχή της Ιταλοκρατίας, επιδεικνύοντας ένα μετριοπαθές τρόπο διοίκησης ή το πολιτισμένο πρόσωπο του φασισμού [1].

Γεννήθηκε στην Σαβόνα το 1878 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Γένοβα. Διατέλεσε πρόξενος και πρεσβευτής, και διευθυντής του υπουργείου Εξωτερικών της Ιταλίας.

Ορίστηκε ο επικεφαλής της Ιταλικής Αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις για τη συνθήκη της Λωζάνης [2], όπου τα Δωδεκάνησα δόθηκαν ως κτήση στην Ιταλία. Διορίσθηκε ο πρώτος  διοικητής των νήσων του Αιγαίου (Δωδεκάνησα) το 1923.

Το 1936 αποπέμφθηκε από τον ίδιο τον Μουσολίνι γιατί «δεν προήγαγε τη φασιστική αντίληψη διοίκησης των νήσων». Αντικαταστάθηκε από τον κατά πολύ σκληρότερο Ντε Βέκκι, απόλυτα έμπιστο αξιωματούχο του Μουσολίνι.

Σε απόλυτη δυσμένεια από το φασιστικό καθεστώς, πέθανε ξεχασμένος στο νησί Κάπρι της Ιταλίας, στις 27 Μαΐου του 1950.

Το άρθρο βρίσκεται σε συγγραφή

Πηγές – Αναφορές

  1. Μάριο Λάγκο: Δόλιος διοικητής ή εθνικός ευεργέτης; Εφημερίδα Ροδιακή, 22/7/2017
  2. Η συνθήκη της Λωζάνης στη Wikipedia

 

Κάρπαθος – Wikipedia – Καρπαθοπαίδεια

Views: 158

Η Κάρπαθος έχει αξιόλογη αυξανόμενη παρουσία στην Βικιπέδια (wikipedia) ειδικότερα την ελληνική αλλά και την αγγλόφωνη. Τα άρθρα σχετικά με την Κάρπαθο βρίσκονται στις παρακάτω  κατηγορίες:

Η Καρπαθοπαίδεια (kpedia  ως συντομογραφία) φιλοδοξεί να καταλογραφήσει  λεπτομέρειες σχετικές με την Κάρπαθο που προς το παρόν δεν θα είχαν νόημα να καταχωρηθούν στην wikipedia. Αυτό είναι φανερό και στον παρακάτω κατάλογο λημμάτων της Καρπαθοπαίδειας:

Posts by category

 

2004: Αφίσα Καρπαθιακού Πολιτισμού

Views: 123

Τη γιγαντοαφίσα επινόησαν και σχεδίασαν ο Μιχάλης Β. Μαυρολέων και ο Φραγκίσκος Η. Αντιμησιάρης για το Δήμο Καρπάθου, στα πλαίσια των εκδηλώσεων της Ολυμπιακής Φλόγας που πέρασε από την Κάρπαθο το 2004. Αναρτήθηκε στην είσοδο του λιμανιού στα Πηγάδια, μέχρι που αρκετά χρόνια μετά καταστράφηκε από τις καιρικές συνθήκες.

Από τη θέση αυτή,  προέβαλλε την παράδοση, τη λαϊκή τέχνη, τη μουσική, τη μαγειρική, την αρχιτεκτονική, που ευδοκιμούν σε μια φύση με απαράμιλλη και αστείρευτη ομορφιά [1]. Και μαζί τους φυσικά η ιστορία, η ποίηση, η λογοτεχνία, ο χορός και το γλέντι, η γεωγραφία, οι άνθρωποι με το ήθος τους, τη φιλοξενία τους, τη φιλοπατρία τους …

Την αφίσα  διέσωσε ο  Σύλλογος των Απανταχού Καρπαθίων ως καρτ-ποστάλ, όταν τη μοίρασε σε μια από τις εκδηλώσεις του.

—

  1. Με τα λόγια αυτά περιγράφηκε η φωτογραφική αυτή σύνθεση από ανώνυμο συμπατριώτη.

Σημερον εμού αύριον ετέρου

Views: 1626

Πινακίδα στην είσκοδο καφενείου της Ολύμπου (του αείμνηστου Αντώνη Ζωγραφίδη) με γνωμικό γραμμένο σε  κεφαλαία γράμματα. Είναι ενδιαφέρουσα η απουσία κενού μεταξύ των λέξεων καθώς και η χρήση του  σύνθετου ΟΥ στο γνωμικό αλλά όχι στο όνομα του πιθανού ιδιοκτήτη. Αναφέρεται και το έτος 1910.

Το  γνωμικό  βρίσκεται στο βιβλίο «Αθωνικό Απόδειπνο», Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου (1952-2014) με τη  μορφή   «Σήμερον εμού, αύριο ετέρου, ουδέποτε ουδενός» [1].

Εικάζεται ότι  η παραπάνω  φράση ήταν γραμμένη σε  κελλί μοναχού στο Άγιο Όρος [2], ενώ εμφανίζεται συχνά σε προσόψεις κτηρίων. Πάντως δεν το έχουμε συναντήσει πουθενά αλλού στην Κάρπαθο.

  1. «Σήμερον εμού, αύριο ετέρου, ουδέποτε ουδενός» (διαδίκτυο)
  2. Σήμερον εμού, αύριον ετέρου και ουδέποτε τινός.