Ο Εμμανουήλ Κοντόπουλος, Φωτογράφος, γεννήθηκε στην Όλυμπο και παντρεύτηκε στο Απέρι τη Ζωή Νισύριου στις αρχές του 20ου αιώνα.
Εργάστηκε στην Κάρπαθο από το 1900-1912 περίπου και άφησε ένα σημαντικό φωτογραφικό αρχείο, συμπεριλαμβανομένου της εμβληματικής φωτογραφίας από τη πρωτομαγιά του 1907 στο Απέρι (στο τέλος του λήμματος).
Ο Εμμανουήλ Κοντόπουλος (λεπτομέρεια από τη φωτογραφία της πρωτομαγιάς του 1907)
Το αρχείο του αποτελείται από περίπου 160 γυάλινα αρνητικά με φωτογραφίες, κοινωνικές (συνευρέσεις, εκδρομές), ιστορικές (σημαντικά γεγονότα της Καρπάθου), οικογενειακές (ζευγαριών και οικογενειών), προσωπικές (πορτραίτα), καθώς και εικόνες της καθημερινής ζωής (εργασίες). Καταγράφονται πρόσωπα, ενδυμασίες, κοσμήματα, κεντήματα, αντικείμενα της καθημερινής ζωής, πιθανότατα από την Κάρπαθο και ειδικότερα από το Απέρι. Σε μία περίπτωση το αρνητικό περιέχει τη φράση «Πρωτομαγιά του 1907».
Η συλλογή προβάλλεται σε ειδική σελίδα στο facebook [2].
Ο Αμβρόσιος Παναγιωτίδης γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1939. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1962. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1961 και Πρεσβύτερος το 1965. Διετέλεσε Αρχιγραμματέας της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας και της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους. Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Κώου από το 1977 μέχρι το 1983. Στις 19 Ιουνίου 1983 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου.
… και η μετάφραση του Ιάκωβου Πολυλά. Τους άνδρες απ’ την Νίσυρον, την Κάρπαθον, την Κάσον, και απ’ τες Καλύδνες και απ’ την Κων την πόλιν του Ευρυπύλου, εδιοικούσε ο Άντιφος και ο Φείδιππος, βλαστάρια του βασιλέως Θεσσαλού του γόνου του Ηρακλέους. Κι είχαν τριάντα βαθουλά κατόπι τους καράβια.
Η Κάρπαθος βρισκόταν υπό Μινωική επιρροή, αργότερα υπήρξε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας μέχρι το 400 π.Χ. που κατακτήθηκε από τους γείτονες Ρόδιους. Από τότε πέρασαν κι άλλοι πολλοί από το νησί. Πέρσες, Μακεδόνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Γενοβέζοι, Βενετσιάνοι (την είπαν Scharpanto ή Scarpanto), Άραβες, Οθωμανοί (την έλεγαν Κερπέ), πειρατές, Ιταλοί (1912-1944). Οι περισσότεροι έφυγαν. Άλλοι πήγαν μετανάστες στην Αμερική. Λίγοι έμειναν να παλέψουν με τον άγονο τόπο τους.
Σκοπός Καρπάθου και Κάσου, που σχετίζεται και μάλλον βασίζεται σε Μικρασιάτικο Τραγούδι : «Εσύ που σέρνεις το χορό» σύμφωνα με την πρωτότυπη εργασία των Μιλτιάδη Μαντινάου και Μανόλη Κριτσιώτη, που παρουσιάστηκε στο Απέρι το Καλοκαίρι του ’22.
Αποτελεί τον αγαπημένο σκοπό για καντάδες που συχνά γίνονταν νύχτα έξω από τα σπίτια κοριτσιών με στόχο να ανοίξουν το παράθυρο τους, η να μετακινήσουν το λυχνάρι προς τα εκεί. Σημάδι που έδειχναν ότι άκουσαν την καντάδα και ενδιαφέρονται για το νέο που τους τραγουδά.
Ο Γιάννης Αναγνωστόπουλος (Γ. Υψηλός), στο τελευταίο του δίσκο [2] τραγουδά σχετικά:
Ξύπνα αγάπη μου άνοιξε, κρυφά το παραθύρι, τα αγγελούδια του έρωτα, σου κάνουν πανηγύρι.
Σε άλλη εκτέλεση, ο Μανώλης Μάλτας [4] τραγουδά:
Ξύπνησ’ αστέρι τ’ ουρανού του Ήλιου θυγατέρα, κι έβγα στο παραθύρι σου, να γίνει η νύχτα ‘μέρα.
Συχνά σαν “τσάκισμα” τραγουδιέται το παρακάτω:
Οι νύχτα ώρες δεκατρείς, μόνο τις τρεις κοιμούμαι, τις άλλες δέκα κάθομαι κι εσένα συλλογούμαι.
ή
Έβγα στο παραθύρι να φέξει το στενό, να φέξει να περάσω γιατί ‘ναι σκοτεινό.
Με αυτό το τραγούδι κλείνουμε τα καθιστά γλέντια, με αυτόν ξυπνούσαμε ξυμερώματα τους φίλους που εγκατέλειπαν νωρίς το γλέντι [Φωτεινή Λαμπρίδη, στο 3]. Αν κι εμπιστεύομαι πολύ τον Φώτη Σιώτα, δυσκολεύτηκα να πατήσω το play, μην τυχόν κι έβρισκα μια αδύναμη εκδοχή του αγαπημένου μου σκοπού [5].
Δείγματα
Αναφορές και Πηγές
Η σχέση της Καρπαθιακής Μουσικής με τη Μικρά Ασία, παρουσιάση, Μιλτιάδη Μαντινάου και Μανόλη Κριτσιώτη, Απέρι, Αύγουστος, 2022.
Ο Χριστόφορος Λυτός (1909-1945) ήταν Έλληνας αντιστασιακός από τη Βωλάδα Καρπάθου. Πολέμησε ενάντια στις δυνάμεις κατοχής στην Κάρπαθο και την Κρήτη, και αργότερα στην Αίγυπτο, εκπαιδευόμενος από τη βρετανική SOE. Έδρασε ως σαμποτέρ και κατασκόπος, συμμετέχοντας σε σημαντικές αποστολές κατά των Ιταλών και Γερμανών. Η ανιδιοτελής προσφορά του στην πατρίδα συνεχίστηκε ως μέλος κατασκοπευτικού κλιμακίου το 1943 στην Κάρπαθο, ενώ η ζωή του τερματίστηκε άδικα, αφήνοντας παρακαταθήκη ηρωισμού και θυσίας.
Το 1943, ο Χριστόφορος Λυτός, με τη βοήθεια θαρραλέων συνεργατών στην Κάρπαθο, συνέλεξε κρίσιμες πληροφορίες για τις κινήσεις των Γερμανών, τις οποίες διαβίβαζε στους Συμμάχους μέσω ασυρμάτου. Η δράση του συνέβαλε σε επιθέσεις που αποδυνάμωσαν τον εχθρό και ανύψωσαν το ηθικό των ντόπιων, κάνοντάς τον φόβητρο των κατακτητών. Παρά τη σκληρή και επικίνδυνη αποστολή του, παρέμεινε αφοσιωμένος και δυναμικός, με σθένος και ανιδιοτέλεια.
Όσοι συναναστράφηκαν τον Χρ. Λυτό κατά την εξάμηνη αυτή παραμονή του στην Κάρπαθο, ανέφεραν πως ήταν πιστός χριστιανός, άριστος οικογενειάρχης, αυστηρός στην όψη αλλά αγαθός στην καρδιά, δυνατός χαρακτήρας, εχέμυθος, πολύ τολμηρός, αποφασιστικός, πεισματάρης, αλλά και πολλές φορές οργίλος και απότομος, ευέξαπτος και πολύ οξύθυμος. Ήταν μη υπάκουος στις συμβουλές των άλλων, ακόμη και του στενού του συνεργάτη Ιωάννη Κρασόπουλου. Έκανε εκείνο το οποίο ο ίδιος ήθελε. Δεν άκουγε κανέναν, ούτε τι του έλεγαν, ούτε τι τον συμβούλευαν. Στο εθνικό του φρόνημα ήταν άκαμπτος, ασυναγώνιστος και λυσσαλέος κατά του εχθρού.
Μετά τον πόλεμο, ο Χριστόφορος Λυτός επέστρεψε στην Κάρπαθο το 1945. Παρά τη μακρόχρονη αντιστασιακή του δράση, σκοτώθηκε τραγικά ενώ προσπαθούσε να αποσυνδέσει νάρκη, μαζί με συγχωριανό του. Η προσφορά του τιμήθηκε τόσο από την Ελλάδα όσο και από τη Μεγάλη Βρετανία, με απονομή μεταλλίων και οικονομική ενίσχυση της οικογένειάς του. Η μνήμη του παραμένει ζωντανή στην Κάρπαθο ως σύμβολο ηρωισμού και ανδρείας.
Ο Διδάσκαλος Χριστόφορος Φρ. Σακελλαρίδης υπηρέτησε στο Απέρι της Καρπάθου, και κατείχε και τη θέση του Γραμματέα της Μητρόπολης Καρπάθου την εποχή της Ιταλοκρατίας.
Την ημέρα αυτή έφτασαν στην Κάρπαθο οι Συμμαχικές Δυνάμεις με δύο πλοία το «Τερψιχόρη» και το «Κλήβελαντ». Οι δυνάμεις αποβιβάστηκαν και «κατέλαβαν» το νησί αμαχητί, μια που οι Ιταλικές δυνάμεις είχαν συνθηκολογήσει. Στην πραγματικότητα «παρέλαβαν» ειρηνικά τη διοίκηση του νησιού από την Ελληνική Επαναστατική Καρπαθιακή Επιτροπή (ΕΕΚΕ).
