Λαμπρά μου κυανόλευκη, ο κόσμος σε ζηλεύει, κι’ όποιος ζητά παρηγοριά, ‘πο σένα τη γηρεύγει.
Όπως δείχνει και η ιστορική φωτογραφία, στις Πυλές της Καρπάθου 8 Αυγούστου 1920 έγινε η ανάρτηση της ελληνικής σημαίας με το μέσω της ιταλικής κατοχής. Φωτογραφία του γνωστού Φωτογράφου της εποχής Θανάση Τσιβγά [4].
Η πράξη αυτή διασώθηκε σε σχετικό άρθρο στην Καρπαθιακή Ηχώ [1]. Η φωτογραφία αυτή διασώθηκε ως ενθύμιο από χοροεσπερίδα του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων.
Ήταν η εποχή που Ελευθέριος Βενιζέλος είχε υπογράψει την συνθήκη των Σεβρών, με την οποία θα Δωδεκάνησα θα παραχωρούντο στο ελληνικό κράτος.
Στο καμπαναριό κυματίζει η ελληνική σημαία που σύμφωνα με την μαρτυρία ανάρτησε ο αείμνηστος Βάσος Παπαδόπουλος. Στη στέγη έχουν σκαρφαλώσει αρκετοί κάτοικοι των Πυλών που χαιρετίζουν τη σημαία.
Σημ. Το λήμμα βρίσκεται σε συγγραφή
Πηγές – Αναφορ΄ές
Σχετικό άρθρο Μοσχούλη στην Καρπαθιακή Ηχώ
Φωτο-γρίφος στην Καρπαθιακή Ηχώ
Κάρπαθος: Από του Μύθους στην Ένωση με την Ελλάδα, Ιστορικό Φωτοντοκυμαντέρ του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων
Στις 10 Οκτωβρίου του 1944 αναχωρεί από το Φοινίκι το πλοιάριο «Κάρπαθος» (γνωστό και ως «Ιμακολάτα»), που μετέφερε το μήνυμα της επαναστατημένης Καρπάθου και Κάσου προς την Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάϊρο καθώς και τους Συμμάχους [1], [3].
Σύμφωνα με το έγγραφο των Αγγλικών αρχών [2] που συνέλαβαν το πλοιάριο και τους επιβάτες του, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:
[Το πλοιάριο μετέφερε τους παρακάτω επιβάτες]:
Εμμανουήλ Πατσουράκης (καπετάνιος)
Λάζαρος Κοσμάς
Σοφοκλής Οικονομίδης
Γεώργιος Χριστοδούλου
Μιχαήλ Πιττάς
Κωνσταντίνος Λαμπρίδης
Νικόλας Σταματάκης
Το πλοιάριο ονομαζόταν «Κάρπαθος»
Έφερε αναρτημένη ελληνική σημαία
Ζύγιζε 2 τόνους, και έφερε μηχανή 7 ίππων SCANDIS
Αναχώρησε από την Κάρπαθο στις 10 [Οκτωβρίου/1944]
Πέρασε από την Κάσο για καύσιμα στις 10 [Οκτωβρίου 1944]
Έφτασε [στο Αμπουκίρ – Abu Qir] στις 13 [Οκτωβρίου] 1700 και στην Αλεξάνδρεια στις 14 [Οκτωβρίου] στις 7 [το πρωί]
(Σημ. Σε αγκύλες καταχωρούμε ερμηνευτικά στοιχεία του εγγράφου)
Η διαδρομή προς την Αλεξάνδρεια
Ο παρακάτω χάρτης (google map) παρουσιάζει κατά προσέγγιση ευθεία διαδρομή που ακολούθησε το πλοιάριο, από την Κάρπαθο, στην Κάσο, το Αμπουρκίρ (Abu Qir), την Αλεξάνδρεια και την επιστροφή στην Κάρπαθο (με τα αντιτορπιλικά Τερψιχόρη και Κλήβελαντ). Πρόκειται για μια διαδρομή 300 ναυτικών μιλίων προς μια κατεύθυνση (550 χιλιομέτρων περίπου) που διένυσε το πλήρωμα με τα πενιχρά ναυτικά όργανα της εποχής σε μια εμπόλεμη ζώνη μέσα σε 3.5 μέρες (μέση ταχύτητα 3.5 ναυτικών μιλίων την ώρα).
Αναφορές και Πηγές
«Πότε αναχώρησε το σκάφος “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι;», άρθρο του Γ. Τσαμπανάκη στα Καρπαθιακά Νέα, 10/10/2010
Έγγραφο του Βρετανικού Ναυτικού που εντόπισε το πλοιάριο (Α102)
Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα της Καρπάθου – 5 Οκτωβρίου 1944, Ντίνου Αντ. Μελά, 2021, 2012
Ο Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης, υιός του Εμμανουήλ Γεργατσούλη και της Μαρούκλας Χρυσού, κόρης του Ιω΄άννη Δ. Χρυσού γεννήθηκε στο Απέρι. Νυμφεύθηκε τη Σεβαστή Βασ. Σκούλλου και απέκτησε 4 παιδιά.
Πέθανε απροσδόκητα το 1973.
Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους οργανοπαίχτες του νησιού, με χαρακτηριστικό μουσικό ύφος της λύρας του.
Διασώθηκαν ορισμένες ιδιωτικές ηχογραφήσεις καθώς και δίσκος βινυλίου μαζί με το Μιχαήλ Αναγνωστόπουλο (Υψηλό), που ηχογραφήθηκε στην Αθήνα δεκαετία του 60.
Ο Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου Ευγένιος Μαστοράκης
Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Ευγένιος (κατά κόσμον Αριστείδης) Μαστοράκης γεννήθηκε το 1843 στο χωριό Μεσαθούρι [της Κοινότητας Λαμύρων, η οποία ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Άνδρου του Δήμου Άνδρου] του νησιού της Άνδρου. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια εργάστηκε ως Καθηγητής στην Αγγλία και ως Σχολάρχης στη Λέρο και στην Κάσο.
Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Εφέσου και ως Εφημέριος στο Διπλοκιόνιο και τον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως (Μάιος-Ιούνιος 1899).
Στις 17 Ιουνίου 1899 εξελέγη τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, έχοντας συνυποψηφίους τον Αρχιμανδρίτη Μιχαήλ Τριανταφυλλίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Παναγίας Καφατιανής Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως και τον Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Θεολογίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Τζιβαλίου Κωνσταντινουπόλεως. Στις 27 Ιουνίου 1899 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικός Προϊστάμενος της Κοινότητος Γαλατά. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Βερροίας Κωνστάντιος, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Μαρωνείας Ιωακείμ και Ελευθερουπόλεως Διονύσιο.
Το 1907 διετέλεσε Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Γρεβενών κοντά στον τότε Μητροπολίτη Αγαθάγγελο Κωνσταντινίδη (Μάγνη).
Στις 31 Ιουλίου 1908 εξελέγη Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου. Εκοιμήθη στις 28 Μαΐου 1912 συνεπεία καρδιακής παθήσεως, δέκα μέρες μετά την έναρξη της Ιταλικής στρατιωτικής κατοχής της Καρπάθου.
Τα οστά του βρίσκονται σε καλλιμάρμαρο τάφο, πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Καθολικοῦ της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου.
Πηγές
Άρθρο του Γιώργου Νικ. Τσαμπανάκη στα «Καρπαθιακά Νέα», Μάιος 2022, (https://www.karpathiakanea.gr/110-xronia-ekdim8a-mitr-mastoraki-tsabanakis/)
Φωτογραφία από τα πορτρέτα των Μητροπολιτών, κτήριο Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, Απέρι.
Γεννήθηκε το 1866 , γυιός του Μελετίου Κουμπή από τα Μέγαρα, και της Φωτεινής Φωκά από την Κάρπαθο. Υπήρξε διακεκριμένο μέλος της Καρπαθιακής γής και πασίγνωστων μεταξύ των ναυτικών κύκλων της Ελλάδας [1].
Ερευνητής, μεγαλόψυχος, πολυμαθής, εύστροφος, πολυτάλαντος και ξεχωριστός στο ναυτικό επάγγελμα, που ακολούθησε τον πατέρα του, επίσης ναυτικού και καπετάνιου.
Άριστος πλοίαρχος και ναυτο-διδάσκαλος, τιμήθηκε και από την Ελληνική και την Οθωμανική κυβέρνηση για τις ανδραγαθίες του κατά τη διάρκεια του ναυτικού του επαγγέλματος.
Η δράση του ως Πλοίαρχος
Ταξιδεύει αδιάκοπα από το 1895 μέχρι το 1913, συναντάμε τον Παναγιώτη Κουμπή κυβερνήτη, στα πιο κάτω ατμόπλοια [2]:
1895 Rhodes (Joley)
1896 Nikolaos (Hatzidaout)
1899 Eleni (Pantaleon)
1901 Elli (Hatzidaout)
1901 Ourana (Pantaleon)
1902 Sofia (Hatzidaout)
1907 Maria (Hatzidaout)
1907 Olympia (Hatzidaout)
1908 Rhoden (Othoman)
Αστρονομικές δράσεις
Ηλιακό ρολόι του Π. Κουμπή στη Βωλάδα Καρπάθου
Μελέτησε και κατασκεύασε ηλιακά ρολόγια, φορητά και επιτοίχια, ένα που ακόμη σώζεται στην εκκλησία της Βωλάδος και στο Πανορμίτη της Σύμης. Δικό του ηλιακό ρολόι σωζόταν μέχρι πρόσφατα στην εκκλησία της Παναγιάς της Ευαγγελίστριας στα Πηγάδια Καρπάθου.
Υπήρξε Δήμαρχος Καρπάθου, Λιμενάρχης, Διευθυντής της Δασονομικής Υπηρεσίας Καρπάθου και ιδρυτής της Ναυτικής Σχολής της Σύμης.
Ο Θάνατός του
Απεβίωσε το 1928, σε ηλικία 60 ετών από οξύ καρδιακό επισόδειο. «Στον επικήδειο, που εκφώνησε ο δάσκαλος Σακελλαρίδης, κατέγραψε τη δράση του εκλιπόντα και τον χαρακτήρισε “Νέστορα” της Καρπάθου. Πρόκειται για τον σοφό άντρα, που επέστρεψε στα πατρογονικά του, έπειτα από πολλά ταξίδια, και πρόσφερε από το βάθος του μυαλού και της ψυχής του όλες τις γνώσεις και τις εμπειρίες του. Εκείνος, ο Παναγιώτης Κουμπής, κατασκεύασε τις μεριδιάνες, τα πρώτα ηλιακά ρολόγια της Καρπάθου, στις αυλές των εκκλησιών, αφού πίστευε πως η γνώση ήταν και είναι υποχρεώση να δοθεί, ένα κτήμα που ανήκει σε όλους» [2].
Στο ξεκίνημα της τουριστικής εποχής της Καρπάθου, ο Γιώργος Φιλιππίδης, Ταξιδιωτικός Πράκτορας, Πρακτορείο Possi, φιλοτέχνησε ένα από τους πρώτους σύγχρονους γεωγραφικούς/τουριστικούς χάρτες της Καρπάθου, που εικονίζεται παρακάτω.
Στο αριστερά του μέρος εικονίζεται λεπτομερής κάτοψη της περιοχής των Πηγαδίων, που μάλιστα συμπεριλαμβάνει ενδείξεις σημαντικών κτηρίων καθώς και των ελαιώνων.
Στο οπισθόφυλλο περιλαμβάνεται κατάλογος από τα αξιοθέατα του νησιού καθώς και Συνοπτική Ιστορία της Καρπάθου.
Χάρτης της Καρπάθου, Γ. Φιλλιππίδη, Possi Travel
Πηγές και αναφορές
Αυθεντικός χάρτης του Γ. Φιλιππίδη (δημοσιεύεται με την άδεια του συγγραφέα)
Στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, Α-7/9/1/1948 δημοσιεύεται ο Νόμος Ν. 518/1948, «Περί Προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα». Υπογράφει ο τότε Βασιλέας της Ελλάδος Παύλος o B’ και το ψηφίζει η Δ’ Αναθεωρητική Βουλή.
Το ΦΕΚ δημοσιεύεται από τη Βουλή των Ελλήνων [1] και παρατίθεται και εδώ [2]
Το 1936 ο Ιταλός διοικητής της Δωδεκανήσου Μάριο Λάγκο, αντικαταστήθηκε από το κατά πολύ σκληρότερο Ντε Βεκκι [1]. Τότε οι Ιταλικές αρχές αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν απογραφή των κατοίκων της Καρπάθου. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν σε όλη την Κάρπαθο και στην Όλυμπο. Εκεί με πρωταγωνιστές τις γυναίκες η απογραφή εμποδίστηκε, ενώ πολλοί άνδρες του χωριού φυλακίστηκαν και τρομοκρατήθηκαν.
Ο λαϊκός καλλιτέχνης Βασίλης Χατζηβασίλης [2], κατέγραψε τα γεγονότα σε ελαιογραφία, στην οποία εικονίζεται στα λευκά Ολυμπίτισα γυναίκα (που συμβολίζει την ελευθερία) να αγωνίζεται ενάντια στον ιταλό κατακτητή. Εκείνη σχεδόν άοπλη να του αφαιρεί το καπέλο αμφισβητώντας την κυριαρχία του, εκείνος μαυροφορεμένος και οπλισμένος την απειλεί.