Contents
- 1Ιστορικά ορόσημα με επίκεντρο το Καφενείο «Τερψιθέα»
- 1.11922: Γεγονότα αντίστασης κατά της ιταλικής απογραφής
- 1.21929: Το φερμάνι της Καθαροδευτέρας
- 1.31946: Εορτασμός της Καθαροδευτέρας
- 1.41976: Διαμαρτυρία των κατοίκων του Απερίου για τη δέσμευση του νερού του Μερτώνα
- 1.5Δεκαετία του 1970-80: Κινηματογράφος Χρυσαφίνη
- 1.6Άλλες εκδηλώσεις
- 2Πηγές και Αναφορές
Views: 322
Το καφενείο «Η Τερψιθέα» βρίσκεται στο Απέρι της Καρπάθου, στο κέντρο του χωριού, δίπλα στην Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, το «Χρύσειο Μέγαρο», και το σχολικό συγκρότημα.
Το αρχικό κτήριο, επηρεασμένο από μικρασιάτικη αρχιτεκτονική, αποτελείται από κεραμοσκεπή, σκιαζόμενα μπαλκόνια, δικτυωτό κιγκλίδωμα, και χαρακτηριστικές λεπτές ξύλινες κολώνες. Το πάνω επίπεδο στέγαζε το καφενείο με ξύλινο πάτωμα, ενώ το κάτω επίπεδο την κατοικία του καταστηματάρχη. Απέναντι του βρισκόταν το καφενείο του Ματσάκη, και λίγο πιο κάτω ένα όμοιο καφενείο του Καφετζιδάκη, ο «Επίγειος Παράδεισος».
Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1883 (σύμφωνα με την πινακίδα του). Αρχικά ανήκε στην οικογένεια Κωστή Σακελλαρίδη, και αγοράστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα από τον Εμμανουήλ Μιχαήλ Τσαγκάρη [1]. Η οικογένεια Τσαγκάρη μετανάστευσε στην Κάρπαθο από την Κρήτη την εποχή του 1821, καταγόμενη πιθανότατα από τα Σφακιά Χανίων.
Μέχρι και το 1947 περίπου το λειτουργούσε ο Μιχαήλ Δημ. Τσαγκάρης, που ακολούθως παρέδωσε τα ηνία στο γιό του Εμμανουήλ που μόλις είχε επιστρέψει από την Αμερική. Εκείνος με τη σειρά του το επέκτεινε και του έδωσε τη σημερινή του μορφή με την προσθήκη νέας τσιμεντένιας πτέρυγας και βεράντας (γύρω στο 1950). Την τεχνική σχεδίαση και εκτέλεση εργασιών είχε ο υπομηχανικός Νικόλαος Ν. Παπανικήτας.
To 2001 ανακαινίστηκε από τον Μιχαήλ Εμμ. Τσαγκάρη όπου έγιναν εξωτερικές παρεμβάσεις στα παράθυρα της νέας πτέρυγας και προσετέθη σκίαστρο στο μπαλκόνι. Από το 2001-2004 λειτούργησε ως πιτσαρία (“Four Seasons”, με το Νίκο Διακομιχάλη), ενώ από το 2004-2016 ως καφεζυθεστιατόριο με το Γιώργο Τονίδη.
Το καφενείο αποτέλεσε διαχρονικά κέντρο συνεύρεσης και κοινωνικών εκδηλώσεων. Φιλοξένησε αρραβώνες, βαφτίσεις, γλέντια, συλλογικές συσκέψεις και συνεστιάσεις. Εκεί μοιραζόταν η ταχυδρομική αλληλογραφία, προβάλλονταν κινηματογραφικές ταινίες (επί εποχής Γιάννη Χρυσαφίνη), εκφωνούνταν προεκλογικές ομιλίες ενώ το ραδιόφωνο της «Deutsche Welle» ακούγονταν ανελλιπώς την εποχή της δικτατορίας.
Επί Ιταλοκρατίας, η Ιταλική διοίκηση έκλεισε το Καφενείο, προφασιζόμενη τη διεξαγωγή σε αυτό αντι-ιταλικών συσκέψεων, συζητήσεων, ακόμη και γλεντιών με καυστικές για το καθεστώς μαντινάδες [2]. Παρόλες τις αντιδράσεις των ιδιοκτητών και της κοινότητος, η επιχείρηση παρέμεινε κλειστή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Στη συνέχεια, το Καφενείο παρέμεινε ένα ορόσημο του Απερίου και λειτούργησε περιστασιακά φιλοξενώντας γλέντια, εκδηλώσεις και ζωντανές ηχογραφήσεις καρπαθιακής μουσικής.
Από τον Ιανουάριο του 2024 το καφενείο λειτουργεί με τον τίτλο «Το Παραδοσιακό» ως παραδοσιακό καφενείο, ψητοπωλείο και εστιατόριο, από το Γιώργο Ούκα και τη Δήμητρα Ζαβόλα [9].
Ιστορικά ορόσημα με επίκεντρο το Καφενείο «Τερψιθέα»
Ως κεντρικό καφενείο του χωριού ήταν ανέκαθεν στο επίκεντρο της κοινωνικής ζωής του Απερίου. Παραθέτουμε επιλεκτικά μερικά ιστορικά συμβάντα που σχετίζονται με αυτό.
1922: Γεγονότα αντίστασης κατά της ιταλικής απογραφής
Στις 24 Αυγούστου του 1922 επιχειρήθηκε απογραφή πληθυσμού στην Ιταλοκρατούμενη Κάρπαθο. Οι Καρπάθιοι αντιλαμβανόμενοι τα κίνητρα των κατακτητών, αντέδρασαν βίαια στην απογραφή με αποτέλεσμα να γίνουν επεισόδια σε όλα σχεδόν τα χωριά του νησιού [4]:
Στη βροντώδη φωνή του αξιωματικού «εφ’ όπλου λόγχη» ο κόσμος ξέσπασε σε σφυρίγματα και γιουχαΐσματα. Οι Ιταλοί προχωρούν με αργό βάδισμα προς τη γέφυρα της βρύσης και ανεβαίνουν τα σκαλιά των καφενείων Ματσάκη και Τσαγκάρη, και από εκεί προς τη Μητρόπολη. Στο κάθε καφενείο μπαίνουν έξι στρατιώτες.
Ολόκληρο το σχετικό άρθρο στην Εφημερίδα «Ομόνοια»: https://efimeridaomonia.wordpress.com/2022/08/24/1922-08-aperi/
1929: Το φερμάνι της Καθαροδευτέρας
Ο αείμνηστος Λάμπρος Ι. Σταματιάδης αποφάσισε να εκφωνήσει το «Φερμάνι της Καθαροδευτέρας» και όπως περιγράφει ο ίδιος:
1946: Εορτασμός της Καθαροδευτέρας
Όπως περιγράφεται στο Δελτίο της Ομόνοιας Αμερικής (1946):
1976: Διαμαρτυρία των κατοίκων του Απερίου για τη δέσμευση του νερού του Μερτώνα
Δεκαετία του 1970-80: Κινηματογράφος Χρυσαφίνη
Άλλες εκδηλώσεις
- Διανομή αλληλογραφίας ΕΛΤΑ
- Συνεστιάσεις για Γάμους, Αρραβώνες και Βαφτίσια
- Συνεδριάσεις συλλόγων και φορέων
- Ομιλίες πολιτικών υποψηφίων
- Καρπαθιακά γλέντια — ηχογραφήσεις
Πηγές και Αναφορές
- Αφηγήσεις του Εμμανουήλ Μιχ. Τσαγκάρη (1990) και του Μιχαήλ Εμμ. Τσαγκάρη (2010).
- Ανέκδοτο αρχείο του Ιατρού Ανδρέα Ηλ. Λάμπρου.
- Η φωτογραφία του 1950-51 βρίσκεται στο Λαογραφικό Αρχείο Απερίου Καρπάθου, συλλογή Εμμανουήλ Μ. Τσαγκάρη.
- 1922-08-24: Αντίσταση στην Ιταλική Απογραφή, Απέρι, Καρπαθοπαίδεια
- Το φερμάνι της καθαροδευτέρας, του Λάμπρου Σταματιάδη, Εφημερίδα «Ομόνοια», 2020, Φύλλο 63.
- Αύγουστος του 1922: ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΗ ΝΙΟΤΗ, Εφημερίδα «Ομόνοια»
- Δελτίον Ομονοίας Αμερικής, Φεβρουάριος 1946. 1η σελίδα (πληροφορίες της Βενετίας Σκευοφύλακα)
- Ιδιόχειρες σημειώσεις του Μιχαήλ Μ. Τσαγκάρη και της συζύγου του Βασιλείας, 2013
- Καφενείο «το παραδοσιακό», Απέρι 2024, Καρπαθιοπαίδεια