Λαογραφικό Αρχείο Απερίου, Καρπάθου

Visits: 28

Πρόκειται για ένα άτυπο αρχείο φωτογραφιών, ηχογραφημάτων και κινουμένων εικόνων (video), που επιμελείται ο Μανόλης Μ. Τσαγκάρης από το 1992. Συγκεντρώθηκε για τις ανάγκες συλλογικών εκθέσεων, ημερολογίων, παρουσιάσεων, συλλεκτικών CD και άλλων εκδηλώσεων, αποτελώντας οπτικο-ακουστικό ιστορικό υλικό, που παραχώρησαν κυρίως κάτοικοι του Απερίου Καρπάθου στον επιμελητή.

Το υλικό γενικά ψηφιοποιήθηκε, καταλογίστηκε και επιστράφηκε στους ιδιοκτήτες, ενώ έγινε αρκετή προσπάθεια ιστορικής έρευνας για τον εντοπισμό των προσώπων, περιστάσεων και γεγονότων που απεικονίζονται. Το ψηφιακό αρχείο βρίσκεται στα χέρια του επιμελητή και ένα ψηφιακό αντίγραφο παραχωρείται στον εκάστοτε ιδιοκτήτη της συλλογής.

Το Λαογραφικό Αρχείο Απερίου (γνωστό και σαν FAA, Folklore Archive of Aperi) περιέχει πολλαπλές συλλογές που αναφέρονται στον ιστότοπο:

2022-11-07 – Ανεμοστρόβιλος στην Κάρπαθο

Visits: 33

 

Ένα σπάνιο φαινόμενο καταγράφηκε στο νησί της Καρπάθου. Ένας ανεμοστρόβιλος, μέρος της καταιγίδας «Εύα», την έπληξε στις 7/11/2022. Ευτυχώς χωρίς ζημιές, αφού πέρασε παραλιακά από την Αχάτα, το Βρόντη, και την Αμμοπή.

Πιθανόν η πρώτη εξώφθαλμη εμφάνιση της κλιματικής αλλαγής στο νησί (Φωτογραφία από το Βρόντη, του Νίκου Νταργάκη).

Σύλλογος Απανταχού Καρπαθίων – 1895

Visits: 35

Λογότυπο του Σ.Α.Κ.

Η λατρεία των Καρπαθίων για την ιδιαίτερη γενέτειρα, η παθολογική αγάπη για τα ήθη και έθιμα του νησιού και ο υπέρτατος πόθος για την ελευθερία και την επιστροφή στην αγκαλιά της μάνας Ελλάδας, τους οδήγησε να καταστούν οργανωμένοι θεματοφύλακες για τις αρχές και τα ιδανικά, ιδρύοντας το πολύ μακρινό 1895 το Σύλλογο Απανταχού Καρπαθίων [1].


Πηγ΄ές και Αναφορές

  1. Ιστοσελίδα του Συλλόγου Απανταχού Καρπαθίων

Καρπαθιακή Ηχώ – Εφημερίδα και Περιοδικό

Visits: 59

Εξώφυλλο του πρώτου τεύχους του περιοδικού Καρπαθιακή Ηχώ (2003- Φ 417)

Η Εφημερίδα «Καρπαθιακή Ηχώ», όργανο του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων, μετατράπηκε σε περιοδικό στο φύλλο 416 (Ιούλιος-Αύγουστος 2003) και συνέχισε να εκδίδεται μέχρι τα μέσα του 2018. Στη συνέχεια εκδόθηκαν  2 επετειακά τεύχη, αφιερωμένα στην Επανάσταση της Καρπάθου (2016) και στα 100 Χρόνια από την Επανάσταση της Ελλάδος (2022).

Άρθρο υπό συγγραφή


Πηγές και αναφορές

  1. Καρπαθιακή Ηχώ στην Ιστοσελίδα του ΣΑΚ

Θανάσης Τσιβγάς, εκ Πυλών

Visits: 38

Φωτογράφος της Καρπάθου και καλόγηρος, σήμφωνα με το άρθρο το Μανόλη Δημελά [1].

Μια εμβληματική του φωτογραφία αυτή της ανάρτησης της ελληνικής σημαίας στις Πυλές τον Αύγουστο του 1920 εν τω μέσω της Ιταλοκρατίας [2]

Το άρθρο βρίσκεται υπό συγγραφή

  1. Θανάσης Τσιβγάς, ο καλόγερος της Καρπάθου, του Μανόλη Δημελλά, Ροδιακή, 12/6/2019
  2. 1920-08-08 Πυλές – Ύψωση της Ελληνικής Σημαίας, Καρπαθοπαίδεια

1920-08-08 Πυλές – Ύψωση της Ελληνικής Σημαίας

Visits: 40

Λαμπρά μου κυανόλευκη, ο κόσμος σε ζηλεύει,
κι’ όποιος ζητά παρηγοριά, ‘πο σένα τη γηρεύγει.

Όπως δείχνει και η ιστορική φωτογραφία,  στις Πυλές της Καρπάθου 8 Αυγούστου 1920 έγινε η ανάρτηση της ελληνικής σημαίας με το μέσω της ιταλικής κατοχής. Φωτογραφία του γνωστού Φωτογράφου της εποχής Θανάση Τσιβγά [4].

Η πράξη αυτή διασώθηκε σε σχετικό άρθρο στην Καρπαθιακή Ηχώ [1]. Η φωτογραφία αυτή διασώθηκε ως ενθύμιο από χοροεσπερίδα του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων.

Ήταν η εποχή που Ελευθέριος Βενιζέλος είχε υπογράψει την συνθήκη των Σεβρών,  με την οποία θα Δωδεκάνησα θα παραχωρούντο στο ελληνικό κράτος.

Στο καμπαναριό κυματίζει η ελληνική σημαία που σύμφωνα με την μαρτυρία ανάρτησε ο αείμνηστος Βάσος Παπαδόπουλος. Στη στέγη έχουν σκαρφαλώσει αρκετοί κάτοικοι των Πυλών που χαιρετίζουν τη σημαία.

Σημ. Το λήμμα βρίσκεται σε συγγραφή

Πηγές – Αναφορ΄ές

  1. Σχετικό άρθρο Μοσχούλη στην Καρπαθιακή Ηχώ
  2. Φωτο-γρίφος στην Καρπαθιακή Ηχώ
  3. Κάρπαθος: Από του Μύθους στην Ένωση με την Ελλάδα, Ιστορικό Φωτοντοκυμαντέρ του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων
  4. Θανάσης Τσιβγάς, ο καλόγερος της Καρπάθου, του Μανόλη Δημελλά, Ροδιακή, 12/6/2019

1944-10-10 – Φοινίκι – Αναχώρηση Ιμακολάτας για Αλεξάνδρεια

Visits: 69

Στις 10 Οκτωβρίου του 1944 αναχωρεί από το Φοινίκι το πλοιάριο «Κάρπαθος» (γνωστό και ως «Ιμακολάτα»), που μετέφερε το μήνυμα της επαναστατημένης Καρπάθου και Κάσου προς την Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάϊρο καθώς και τους Συμμάχους [1], [3].

Σύμφωνα με το έγγραφο των Αγγλικών αρχών [2] που συνέλαβαν το πλοιάριο και τους επιβάτες του, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:

  1. [Το πλοιάριο μετέφερε τους παρακάτω επιβάτες]:
    1. Εμμανουήλ Πατσουράκης (καπετάνιος)
    2. Λάζαρος Κοσμάς
    3. Σοφοκλής Οικονομίδης
    4. Γεώργιος Χριστοδούλου
    5. Μιχαήλ Πιττάς
    6. Κωνσταντίνος Λαμπρίδης
    7. Νικόλας Σταματάκης
  2. Το πλοιάριο ονομαζόταν «Κάρπαθος». Το όνομα Ιμακολάτα σχετίζεται με την επίταξη του από τους Ιταλούς κατακτητές.
  3. Έφερε αναρτημένη ελληνική σημαία.
  4. Ζύγιζε 2 τόνους, και έφερε μηχανή 7 ίππων SCANDIS.
  5. Αναχώρησε από την Κάρπαθο στις 10 [Οκτωβρίου, 1944].
  6. Πέρασε από την Κάσο για καύσιμα στις 10 [Οκτωβρίου, 1944].
  7. Έφτασε [στο Αμπουκίρ – Abu Qir] στις 13 [Οκτωβρίου] 1700 και στην Αλεξάνδρεια στις 14  [Οκτωβρίου] στις  7 [το πρωί].

(Σημ. Σε αγκύλες καταχωρούμε ερμηνευτικά στοιχεία του εγγράφου)

Η διαδρομή προς την Αλεξάνδρεια

Ο παρακάτω χάρτης (google map) παρουσιάζει την κατά προσέγγιση ευθεία διαδρομή που ακολούθησε το πλοιάριο, από την Κάρπαθο, στην Κάσο, το Αμπουρκίρ (Abu Qir), την Αλεξάνδρεια και την επιστροφή στην Κάρπαθο (με τα αντιτορπιλικά Τερψιχόρη και Κλήβελαντ). Πρόκειται για μια διαδρομή 300 ναυτικών μιλίων  προς μια κατεύθυνση (550 χιλιομέτρων περίπου) που διένυσε το πλήρωμα με τα πενιχρά ναυτικά όργανα της εποχής σε μια εμπόλεμη ζώνη μέσα σε 3.5 μέρες (μέση ταχύτητα 3.5 ναυτικών μιλίων την ώρα).

Η επιστροφή στην Κάρπαθο

Τα πλοία «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» του Βρετανικού Ναυτικού επέστρεψαν στην Κάρπαθο μαζί με το πλήρωμα της Ιμμακολάτας/Κάρπαθος. Δυστυχώς το ιστορικό πλοιάριο βυθίστηκε όταν το Τερψιχόρη το ρυμουλκούσε  [3].

Η σπουδαιότητα της αποστολής στην Αλεξάνδρεια

Η αποστολή μετέφερε στην Ελληνική κυβέρνηση τη διακήρυξη της επανάστασης, απελευθέρωσης και Ένωσης με την Ελλάδα, Καρπάθου και Κάσου.

Υπογεγραμμένη από 53 αντιπροσώπους των νησιών έχει τη μορφή άτυπου δημοψηφίσματος, που τόσες φορές αρνήθηκαν οι κατακτητές. Συνοδευόμενη από την υποταγή των Ιταλικών στρατευμάτων στην Καρπαθιακή Επαναστατική Επιτροπή, κατοχυρώνει πολιτικά και νομικά το αίτημα του λαού. Ταυτόχρονα αιτείται τη συνδρομή των συμμάχων με τρόφιμα και εφόδια στον εξαθλιωμένο λαό των νησιών.

Άσχετα με την έκβαση των τότε γεγονότων (η Άγγλοι σύμμαχοι αγνόησαν τη διακήρυξη και δεν παραχώρησαν αμέσως την Κάρπαθο και Κάσο στην Ελληνική Κυβέρνηση), η πράξη των επαναστατών περιέχει θάρρος και διορατικότητα. Οι ηγέτες της Επανάστασης της Καρπάθου έπραξαν εκείνο που τους επέβαλαν οι προαιώνιοι πόθοι του λαού των νησιών.

Αναφορές και Πηγές

  1. «Πότε αναχώρησε το σκάφος “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι;», άρθρο του Γ. Τσαμπανάκη στα Καρπαθιακά Νέα, 10/10/2010
  2. Έγγραφο του Βρετανικού Ναυτικού που εντόπισε το πλοιάριο (Α102)
  3. Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα της Καρπάθου – 5 Οκτωβρίου 1944, Ντίνου Αντ. Μελά, 2021, 2012
  4. Μνημείο Ιμμακολάτας στο Φοινίκι, φωτογραφία Μηνά Κωνσταντίνου, Ομάδα Αγαπάμε Κάρπαθο και Κάσο, Facebook, 9/10/2023
  5. 1944-10-07 – Απέρι – Διακήρυξη Επανάστασης, Απελευθέρωσης κ’ Ένωσης με την Ελλάδα, Καρπαθοπαίδεια. Περιέχει το έγγραφο της Διακήρυξης.

Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης, εξ Απερίου

Visits: 79

Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης (- 1973)

Ο Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης, υιός του Εμμανουήλ Γεργατσούλη και της Μαρούκλας Χρυσού, κόρης του Ιω΄άννη Δ. Χρυσού γεννήθηκε στο Απέρι. Νυμφεύθηκε τη Σεβαστή Βασ. Σκούλλου και απέκτησε 4 παιδιά.

Πέθανε απροσδόκητα το 1973.

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους οργανοπαίχτες του νησιού, με χαρακτηριστικό μουσικό ύφος της λύρας του.

Διασώθηκαν ορισμένες ιδιωτικές ηχογραφήσεις καθώς και δίσκος βινυλίου μαζί με το Μιχαήλ Αναγνωστόπουλο (Υψηλό), που ηχογραφήθηκε στην Αθήνα δεκαετία του 60.

Σημ. Το λήμμα βρίσκεται σε επεξεργασία


Πηγές – Αναφορές

  1. “Ανάθεμα σε Ξενιτιά”, μουσικό απόσπασμα, Στιγμές Γεμάτες Κάρπαθο, https://www.karpathos.net/1483
  2. Φωτογραφία από γάμο στο Απέρι που παραχώρησαν οι συγγενείς του
  3. https://efimeridaomonia.wordpress.com/2022/02/20/giannis-chryssos-tree/ γενεαλογικό δένδρο Ιωάννη Δ. Χρυσού, Εφημερίδα Ομόνοια

Ευγένιος Μαστοράκης – Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου [1908-1912]

Visits: 61

Ο Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου Ευγένιος Μαστοράκης

Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Ευγένιος (κατά κόσμον Αριστείδης) Μαστοράκης γεννήθηκε το 1843 στο χωριό Μεσαθούρι [της Κοινότητας Λαμύρων, η οποία ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Άνδρου του Δήμου Άνδρου] του νησιού της Άνδρου. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια εργάστηκε ως Καθηγητής στην Αγγλία και ως Σχολάρχης στη Λέρο και στην Κάσο.

Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Εφέσου και ως Εφημέριος στο Διπλοκιόνιο και τον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως (Μάιος-Ιούνιος 1899).

Στις 17 Ιουνίου 1899 εξελέγη τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, έχοντας συνυποψηφίους τον Αρχιμανδρίτη Μιχαήλ Τριανταφυλλίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Παναγίας Καφατιανής Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως και τον Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Θεολογίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Τζιβαλίου Κωνσταντινουπόλεως. Στις 27 Ιουνίου 1899 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικός Προϊστάμενος της Κοινότητος Γαλατά. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Βερροίας Κωνστάντιος, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Μαρωνείας Ιωακείμ και Ελευθερουπόλεως Διονύσιο.

Το 1907 διετέλεσε Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Γρεβενών κοντά στον τότε Μητροπολίτη Αγαθάγγελο Κωνσταντινίδη (Μάγνη).

Στις 31 Ιουλίου 1908 εξελέγη Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου. Εκοιμήθη στις 28 Μαΐου 1912 συνεπεία καρδιακής παθήσεως, δέκα μέρες μετά την έναρξη της Ιταλικής στρατιωτικής κατοχής της Καρπάθου.

Τα οστά του βρίσκονται σε καλλιμάρμαρο τάφο, πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Καθολικοῦ της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου.


Πηγές

  1. Άρθρο του Γιώργου Νικ. Τσαμπανάκη στα «Καρπαθιακά Νέα», Μάιος 2022, (https://www.karpathiakanea.gr/110-xronia-ekdim8a-mitr-mastoraki-tsabanakis/)
  2. Φωτογραφία από τα πορτρέτα των Μητροπολιτών, κτήριο Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, Απέρι.