Category: ιστορία

Ιστορικές αναφορές της Καρπάθου

Views: 84

Στην Ιλιάδα του Ομήρου

Η Κάρπαθος και η Κάσος (μαζί με πολλά άλλα νησιά), αναφέρεται στην Ιλιάδα του Ομήρου [1,2]:

«Οἳ δ᾽ ἄρα Νίσυρόν τ᾽ εἶχον Κράπαθόν τε Κάσον τε
καὶ Κῶν Εὐρυπύλοιο πόλιν νήσους τε Καλύδνας,
τῶν αὖ Φείδιππός τε καὶ Ἄντιφος ἡγησάσθην
Θεσσαλοῦ υἷε δύω Ἡρακλεΐδαο ἄνακτος·
τοῖς δὲ τριήκοντα γλαφυραὶ νέες ἐστιχόωντο»

… και η μετάφραση του Ιάκωβου Πολυλά.
Τους άνδρες απ’ την Νίσυρον, την Κάρπαθον, την Κάσον,
και απ’ τες Καλύδνες και απ’ την Κων την πόλιν του Ευρυπύλου,
εδιοικούσε ο Άντιφος και ο Φείδιππος, βλαστάρια
του βασιλέως Θεσσαλού του γόνου του Ηρακλέους.
Κι είχαν τριάντα βαθουλά κατόπι τους καράβια.

(Ραψωδία Β, στίχοι 676-680)

Η Κάρπαθος βρισκόταν υπό Μινωική επιρροή, αργότερα υπήρξε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας μέχρι το 400 π.Χ. που κατακτήθηκε από τους γείτονες Ρόδιους. Από τότε πέρασαν κι άλλοι πολλοί από το νησί. Πέρσες, Μακεδόνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Γενοβέζοι, Βενετσιάνοι (την είπαν Scharpanto ή Scarpanto), Άραβες, Οθωμανοί (την έλεγαν Κερπέ), πειρατές, Ιταλοί (1912-1944). Οι περισσότεροι έφυγαν. Άλλοι πήγαν μετανάστες στην Αμερική. Λίγοι έμειναν να παλέψουν με τον άγονο τόπο τους.

Σε Επιγραφή της Βρυκούς

Σύμφωνα με ψήφισμα του Δήμου των Βρυκουντίων στην πόλη τελούνταν αγώνες αφιερωμένοι στον Ασκληπιό όπου συμμετείχαν και οι τέσσερις Καρπαθιακές πόλεις. Η Βρυκούς πιστεύεται ότι εγκαταλείφθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. λόγω των αραβικών επιδρομών ή ότι καταστράφηκε από σεισμό [3].

Η πιο γνωστή επιγραφή που έχει βρεθεί είναι το λεγόμενο “Δωρικό” ψήφισμα το οποίο αναφέρεται στον Σάμιο γιατρό Μηνόκριτο γιο του Μητρόδωρου που είχε ασκήσει την ιατρική στη Βρυκούντα για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Σύμφωνα με το ψήφισμα αυτό ο Μηνόκριτος τιμήθηκε για τις καλές του υπηρεσίες προς τον Δήμο με δημόσιο έπαινο και με χρυσό στεφάνι, ενώ του δινόταν το δικαίωμα να συμμετέχει στις ιερές τελετές και στις γιορτές της πόλης. Τέλος μαρμάρινη στήλη που έφερε εγχάρακτο το ψήφισμα αυτό τοποθετήθηκε στον περίβολο του ναού του Πορθμίου Ποσειδώνος που εκτιμάτα ότι βρισκόταν στην Καρπαθιακή ακτή του στενού της Σαρίας.

Σε Επιγραφή στην Ακρόπολη των Αθηνών

Οι Καρπάθιοι και οι Ετεοκαρπάθιοι (γηγενείς) αναφέρονται σε επιγραφή της Αθηναϊκής Συμμαχίας.

Πηγές και Αναφορές:

  1. Homeric Dictionary of Nautical Terms, Athanassios Giannakis,  Orion University, Saint Vincent and the Grenadines, ORION University Press, Σελίδα 384
  2. Ιστολόγιο του Χρύσανθου Γεωργιτσόπουλου, blogspot.com, 2019
  3. Βρυκούς (wikipedia)

Κατάλογος Πεσόντων Καρπαθίων

Views: 79

Ο παρών κατάλογος συνοψίζει τα 80 ονόματα καρπαθίων που έχουν δώσει το παρόν στους αγώνες του έθνους για την ελευθερία, τουλάχιστον όσους καταφέραμε να εντοπίσουμε από έγκυρες ιστορικές πηγές [1].

Πρόσωπο Χρόνος θανάτου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (1821 – 29)
1 Παραστάτης Καρπάθου και Νήσων Χατζηλίας Οικονόμου (Απέρι) 2/1/1905
Α ́ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1914 – 18)
2 Βασίλειος Νικ. Βλαχάκης (Όλυμπος) 4/6/1918
3 Μιχαήλ Νικ. Βιτώρης (Μενετές) 5/9/1918
4 Μιχαήλ Αντ. Φράγκος (Αρκάσα) 17/5/1918
5 Θεοχάρης Αν. Φράγκος (Αρκάσα) 27/11/1918
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ (1919 – 22)
6 Βασίλειος Αντ. Χατζημιχάλης (Όλυμπος) 1919 – 22
7 Μιχαήλ Π. Μάτσος (Μεσοχώρι) 1919 – 22
ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΟΣ ΑΝΤΙΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ (1912 – 40)
8 Νικόλαος Μιχ. Νιοτής (Όλυμπος) 24/8/1922
Β ́ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1940 – 44)
9 Αντισμήναρχος Παναγιώτης Βασ. Ορφανίδης (Απέρι) 30/12/1940
10 Ανθυπίατρος Μιχαήλ Εμμ. Μάλτας (Μεσοχώρι) 20 (ή 28)/2/1941
11 Ανθυπολοχαγός Κίμων Κων. Ζαβόλας (Βωλάδα) 24/4/1905
12  Κελευστής Α ́ Βασίλειος Μιχ. Γεωργίου (Μενετές) 29/12/1940
13  Δεκανέας Ιωάννης Νικ. Λεντάκης (Όλυμπος)  4/1/1941
14  Εμμανουήλ Νικ. Παπαμανώλης (Όλυμπος) 28/6/1943
15 Κωνσταντίνος Βασ. Πρωτόπαπας (Όλυμπος) 25/10/1942
16 Εμμανουήλ Ν. Χατζημανώλης (Όλυμπος) 1940 – 41
17 Πέτρος Μπενετάνος (Μεσοχώρι) 1940 – 41
18 Εμμανουήλ Μηνά Οικονομίδης (Πυλές) 12/9/1942
19 Ιωάννης Εμμ. Παπαγιάννης (Πυλές) 3/12/1940
20 Αχιλλεύς Ι. Δασκαλάκης (Μενετές) 26/4/1905
21 Εμμανουήλ Κων. Μανδηλάς (Μενετές) 1940 – 41
22 Ιωάννης Γεωρ. Μαρής (Μενετές) 7/5/1941
23 Μιχαήλ Κων. Νουάρος (Μενετές) 7/4/1941
24 Νικόλαος Σ. Σακελλαρίδης (Μενετές)  Β ́ Π.Π.
25 Περικλής Ιωαν. Λεμονάς (Αρκάσα) 1940 – 41
ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – Ε.Λ.Α.Σ. (1941 – 44)
26 Μανώλης Ιωάν. Ματσάγκος (Σπόα – Βωλάδα) 27/4/1905
27 Βασίλειος Ν. Παραγιός (Μενετές) 26/4/1905
28 Σταμάτης Μιχ. Χατζηγεωργίου (Μενετές) 26/4/1905
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΠΑΘΟΥ (ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1944)
29 Γεώργιος Πολ. Βιτωρούλης (Μενετές) 8/10/1944
ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΩΣ ΜΕΛΗ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΩΝ Η.Π.Α.
(1917 – 1918) & (1941 – 1945)
30 Σμηναγός Κων/νος Βασ. Γιανναράς (Κάρπαθος) 8/8/1943
31 Δίοπος Ιωάννης Γ. Ιωαννίδης (Μεσοχώρι) 11/9/1943
32 Υποδεκανέας Δημήτριος Ευθ. Δαλιάνης (Απέρι) 4/8/1944
33 Εμμανουήλ Νικ. Νιοτής (Όλυμπος – Απέρι) 20/6/1918
34 Γεώργιος Ρουμπάκης (Απέρι – Πηγαδια) Α ́ Π.Π.
35 Κωνσταντίνος Μπέρτος (Απέρι) Β ́ Π.Π.
36  Ιωάννης Μιχ. Βασιλειώτης (Όθος) Α ́ Π.Π.
37 Φραγκίσκος Νικ. Σαΐτης (Όθος) 27/4/1905
ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΑΜΑΧΟΙ ΚΑΤΑΚΡΕΟΥΡΓΗΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ (1914 – 1922)
38 Ιερέας Νικόλαος Ανδρ. Ανδρουλλάκης (Όλυμπος) 5/4/1905
39 Εμμανουήλ Γεωρ. Ορφανός (Μεσοχώρι) 5/4/1905
40 Ιωάννης Α. Φιλιππίδης (Απέρι) 5/4/1905
41  Λάμπρος Φρ. Ζαννής (Απέρι) 5/4/1905
42  Μαρούκλα Γεωρ. Λαμπρινού (Απέρι)
σύζυγος Λάμπρου Φρ. Ζαννή		 5/4/1905
43 & οι έξι (6) θυγατέρες τους: Καλλιόπη (Απέρι)  Ευδοξία (Απέρι) κ.λπ. 5/4/1905
49 Κωνσταντίνος Καπετανάκης (Απέρι) 5/4/1905
50 Βενετσιάνα Αλεξιάδη (Μενετές) 5/4/1905
51  η θυγατέρα τους Μαριγώ Κων. Καπετανάκη (Απέρι – Μενετές) 5/4/1905
52 & τα τρία (3) τέκνα τους (Όθος – Απέρι/Μενετές) 5/4/1905
55 Μιχαήλ Στ. Μπαρίτης (Όθος) 5/4/1905
ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ Β ́ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1941 – 1944)
56 Βασίλειος Μιχ. Μπαλασάκης (Όλυμπος) 9/8/1944
57 Μανώλης Κων. Πιπέρης (Σπόα) 2/11/1943
58 Πάχος Βασ. Πιπέρης (Σπόα) 2/11/1943
59 Μανώλης Γεωρ. Σισαμής (Σπόα)  2/11/1943
60 Νικόλαος Ιωάν. Τριπολίτης (Σπόα) 1943 – 44
61 Ιωάννης Μιχ. Σταυράκης (Όθος) 1943 – 44
62 Μιχαήλ Ιωάν. Φρέσκος (Μενετές) 1943 – 44
63 Νικόλαος Δημ. Γιαννοπουλάκης (Μενετές) 1943 – 44
64 Κωνσταντίνος Μ. Ζαβόλας (Μενετές) 1943 – 44
ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΣΠΑΡΑΓΜΟ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ (1944 – 49)
65 Υπoλοχαγός Αριστείδης Γεωρ. Διακογιάννης (Μενετές) 2/5/1905
66 Ιατρός Εμμανουήλ Σταύρ. Αναγνωστόπουλος (Όθος) 1946-49
67 Δεκανέας Παναγιώτης Περ. Χρυσοχέρης (Βωλάδα) 2/5/1905
68 Εθνοφύλακας Βασίλειος Ηλ. Γιαβάσης (Μενετές) 27/4/1905
ΚΑΡΠΑΘΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΕΑΣ (1950 – 53)
ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ
69 Δεκανέας Βασίλειος Νικ. Χαρτοφύλαξ (Όλυμπος) 12/3/1953
70 Νικόλαος Εμμ. Αναγνωστάκης (Όθος) 27/9/1951
ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ Η.Π.Α.
71  Ανθυπολοχαγός Ευριπίδης Δημ. Χρυσός (Απέρι) 5/5/1905
72 Υπαξιωματικός Νικόλαος Δ. Μάλλιος (Κάρπαθος) 1950 – 53
ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΠΑΘΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΑΤΕΤΑΓΜΕΝΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
 ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ Ή ΣΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
73 Υπίλαρχος Χρόνης Νικ. Καφετζιδάκης (Απέρι) 2/9/1939
74 Υπομοίραρχος Νικόλαος Αντ. Ερίνης (Όλυμπος – Μεσοχώρι) 5/5/1905
75 Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Εμμ. Χαροκόπος (Μεσοχώρι) 10/5/1905
ΣΤΟΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ
76  Νικήτας Ανδρ. Πρωτόπαπας (Απέρι) 4/6/1943
77 Εμμανουήλ (Μάνος) Μιχ. Σκoύλος (Απέρι) 4/5/1905
ΣΥΝΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΝ ΚΑΡΠΑΘΩ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΙΕΡΟΛΟΧΙΤΕΣ Β ́ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
78 Δεκανέας Κωνσταντίνος Μιχ. Ψυλλής (εκ Παρπαριάς Χίου) 25/8/1944
79 Στέργος Εμμ. Μανωλάς (εκ Σαλάκου Ρόδου) 25/8/1944
ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΠΕΣΩΝ ΑΕΡΟΠΟΡΟΣ – ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1955 – Σήμερα)
80  Σμηναγός Κωνσταντίνος Ιωάν. Ηλιάκης (εκ Καστέλλου Ρεθύμνου Κρήτης) 23/5/2006

Πηγές και Αναφορές

  1. Κατάλογος Καρπαθίων Πεσόντων, Γιώργος Τσαμπανάκης, 2024. Αποτελεί μέρος της ερευνητικής εργασίας που διεξήγαγε για αρκετά χρόνια.
  2. Αναζητώντας τους υπέρ πατρίδος θυσιασθέντες Καρπαθίους, αναλυτικό άρθρο για την ιστορική έρευνα των Πεσόντων Καρπαθίων, Γιωργος Ν. Τσαμπανάκης, 2023.
  3. Αναλυτική παρουσίαση για τους Πεσόντες Καρπαθίους με φωτογραφίες και πληροφορίες για τον τόπο της θυσίας τους στo https://www.karpathos.net/MTK
  4. Το λογότυπο Πεσόντων Καρπαθίων συνέθεσε ο Μανόλης Τσαγκάρης, 2024.

1944-10-05 – Επανάσταση της Καρπάθου

Views: 297

Η Επανάσταση της Καρπάθου

Η επανάσταση της Καρπάθου αποτέλεσε συγκροτημένη προσπάθεια των κατοίκων της Καρπάθου να αποτινάξουν τον Ιταλικό ζυγό, τον Οκτώβρη του 1944, καθώς τα γερμανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Κάρπαθο αφήνοντας πίσω 250 περίπου οπλισμένους και γυμνασμένους Ιταλούς στρατιώτες.

Μνημείο της Επανάστασης της Καρπάθου, Μενετές

Η επανάσταση ξεκίνησε από τις Μενετές στις 5-Οκτωβρίου-1944 όπου οι κάτοικοι προέβαλλαν σθεναρή αντίσταση στον ιταλό κατακτητή, εξοπλιζόμενοι με όπλα και πολεμοφόδια. Στην εξέγερση τους συμπαραστάθηκαν και κάτοικοι της Αρκάσας.

Η επανάσταση οδήγησε στη συγγραφή «επαναστατικού μανιφέστου» υπό τη μορ΄φή πατριωτικής επιστολής (7/10/1944) που στάλθηκε με πλοιάριο στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση που βρισκόταν στο Κάϊρο (10/10/1944). Η επιστολή αυτή  εξέφραζε επίσης και την επιθυμία του Καρπαθιακού λαού να ενωθεί με στο ελληνικό κράτος, εκπληρώνοντας το πρωαιώνιο πόθο των κατοίκων του. Έφερε μάλιστα 53 υπογραφές επιφανών  Καρπαθίων και Κασίων, από όλα τα χωριά, άτυπων αντιπροσώπων των κατοίκων.

Η κατάληξη της επανάστασης ήταν αίσια. Αποφέχθηκαν οι αιματοχυσίες και η αντιπαράθεση με τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής, τα οποία μάλιστα οδηγήθηκαν σε συνθηκολόγηση και υπέγραψαν σύμφωνο παράδωσης.

Η επιστολή έφτασε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, παραδόθηκε στην Ελληνική κυβέρνηση και στους συμμάχους, και προκάλεσε την άμεση ανταπόκριση των συμμαχικών δυνάμεων. Τα συμμαχικά πλοία «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» κατέπλευσαν στην Κάρπαθο και Κάσο, μετέφεραν συμμαχικά στρατεύματα και εφόδια, ενώ οι Βρετανικές δυνάμεις ανέλαβαν αμαχητί τη διοίκηση του νησιού.

Η καθιέρωση της τοπικής εθνικής εορτής

Με το ΦΕΚ 46/11-3-1969 καθιερώνεται  η 5η Οκτωβρίου 1944, ως τοπική εθνική εορτή της Καρπάθου.

Τα κυριώτερα γεγονότα των ημερών

  • 5η Οκτωβρίου 1944, η ημέρα έναρξης της Επανάστασης στις Μενετές, όπου οι κάτοικοι εξεγέρθηκαν αμφισβητώντας την Ιταλική κυριαρχία της Καρπάθου. Συνέβαλαν και οι κάτοικοι της Αρκάσας.
  • 6η Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση στο Απέρι της Παγκαρπαθιακής Διοικητικής Επιτροπής – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Πυλών.
  • 7η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή στο Απέρι από τους Εκπροσώπους των Καρπαθίων και Κασίων του μηνύματος με το οποίο απευθύνονταν στην Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου και κήρυσσαν την Ένωση των δυο νησιών με τη μητέρα Ελλάδα.
  • 8η Οκτωβρίου 1944, Ύψωση της Ελληνικής σημαίας από τους Ολυμπίτες – Διοργάνωση Πανηγυρικών Τελετών για την Πρώτη Ημέρα Ελευθερίας της ιστορικής κοινότητας.
  • 9η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή της “Ενδιάμεσης Συμφωνίας Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι – Διορισμός Επιτροπής Πληρεξουσίων Κοινότητας Βωλάδας.
  • 10η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση της Αποστολής Σωτηρίας των Επαναστατημένων Καρπαθίων με το σκάφος «ΚΑΡΠΑΘΟΣ» (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι με προορισμό την Αίγυπτο – Συγκρότηση Επαναστατικής Επιτροπής Μεσοχωρίου.
  • 11η Οκτωβρίου 1944, Υπογραφή του “Οριστικού Συμφώνου Παραδόσεως” των Ιταλών στο Απέρι.
  • 12η Οκτωβρίου 1944, Αφοπλισμός της Φινάτσας του Διαφανιού και της Καραμπινιερίας της Ολύμπου από Επαναστατικό Απόσπασμα – Συγκρότηση της Επαναστατικής Επιτροπής Ολύμπου.
  • 13η Οκτωβρίου 1944, Συγκρότηση δύο παράλληλων Επαναστατικών Επιτροπών στα Σπόα.
  • 14η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη της “Επταμελούς Αποστολής Σωτηρίας των Καρπαθίων” στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
  • 16η Οκτωβρίου 1944, Αναχώρηση των Βρετανικών πολεμικών πλοίων “Τερψιχόρη” και “Κλήβελαντ” από την Αλεξάνδρεια για την παραλαβή των ήδη απελευθερωμένων νήσων Καρπάθου και Κάσου.
  • 17η Οκτωβρίου 1944, Άφιξη των συμμαχικών πλοίων στα Πηγάδια της Καρπάθου και στο Φρυ της Κάσου – Αποβίβαση συμμαχικού στρατιωτικού αγήματος – Παραλαβή των παραδοθέντων Ιταλών της Κάτω Καρπάθου και της Κάσου.
  • 18η Οκτωβρίου 1944, Προσέγγιση του “Κλήβελαντ” στο Διαφάνι και παραλαβή των υπολειπόμενων Ιταλών αιχμαλώτων της Ολύμπου – Επιστροφή των συμμαχικών πλοίων στην Αίγυπτο.

Σχετικά λήμματα για την Επανάσταση της Καρπάθου

1948-1-9: Η Προσάρτηση της Δωδεκανήσου, ΦΕΚ Α-7/1948

Views: 183

Στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, Α-7/9/1/1948 δημοσιεύεται ο Νόμος Ν. 518/1948, «Περί Προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα». Υπογράφει ο τότε Βασιλέας της Ελλάδος Παύλος o B’ και το ψηφίζει η Δ’ Αναθεωρητική Βουλή.

Το ΦΕΚ δημοσιεύεται από τη Βουλή των Ελλήνων [1] και παρατίθεται και εδώ [2]

Πηγές και Παραπομπές

ΦΕΚ Α-7/1948, Βουλή των Ελλήνων

Download

1824: Το πλοίο της Καρπάθου

Views: 158

Καλλιτεχνική Αναπαράσταση του Πλοίου της Καρπάθου – 1824 (Μίμης Πανάρετος)

Την εποχή του 1821 ο Χατζηλίας Οικονόμου, εξέχων πολιτικός, προύχοντας, και πατριώτης από την Κάρπαθο, πήρε την πρωτοβουλία να ναυπηγήσει πλοίο και να το δωρήσει στην ελληνική κυβέρνηση για τους αγώνες της παλιγγενεσίας. Το πλοίο αυτό ναυπηγήθηκε στην καραβοστάσι του Βρόντη, εξοπλίστηκε με κανόνια και εφόδια, πήρε καρπαθιακό πλήρωμα και παραδώθηκε στον Αλέξανδρο Μιαούλη. Μάλιστα φέρεται να λαμβάνει μέρος στη Ναυμαχία του Γέροντα (1824) [1].

Η καλλιτεχνική αναπαράσταση που παραθέτουμε έγινε με βάση τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτομε μέχρι στιγμής, που μιλούν για «μπρίκι» εξοπλισμένο με κανόνια, που αποπλέει από τα νερά του Βρόντη της Καρπάθου, όπου και ναυπηγήθηκε [.

Άλλα στοιχεία σχετικά με το μέγεθος, τον τύπο και τη δράση του πλοίου δυστυχώς δεν έχουν εντοπιστεί. Αναφέρεται πάντως το γεγονός στη βιβλιογραφία [1]:

Ο Χατζηλίας Οικονόμου, «ο επιφανέστερος πολίτης της Καρπάθου κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης λόγω μόρφωσης, πλούτου και γένους», ναυπηγεί με δικά του έξοδα στο «Καραβοστάσι» του όρμου Βρόντη πολεμικό πλοίο. Ακολούθως το εξοπλίζει και το επανδρώνει με Καρπάθιους ναύτες. Με κυβερνήτες δε το διδάσκαλο και θερμό πατριώτη Διακαντρά και τον Μιχάλη Νισυριά, το προσφέρει στο ναύαρχο Μιαούλη, που το χρησιμοποιεί στη Ναυμαχία του Γέροντα [1824].

Η φωτογραφική αναπαράσταση έγινε για να οπτικοποιήσει αυτή τη σημαντική πράξη των Καρπαθίων το 1821 και δεν αποτελεί κατανάγκη ιστορικό τεκμήριο [3].

Πηγές και Αναφορές

  1. Η Κάρπαθος στην Επανάσταση του 1821, Μανόλη Μελά [αρχική έκδοση το 1972, υπό έκδοση 2021], σελίδα 12.
  2. Αναφέρεται σε αυτό το θέμα και  ο Ανδρέας Μακρής στο Βιβλίο του  «Ενθυμηματα. Πηγαδιωτικα και Ξενοχωριανα», Μακρης Ηλια Ανδρεας,  ISBN: 978-960-295-084-5, Σελ. 133.
  3. «Το πλοίο της Καρπάθου», σχεδιασμένο στο χέρι από το Μίμη Πανάρετο, για χάρη της ομιλίας του Μανόλη Τσαγκάρη για το Χατζηλία Οικονόμου, 2021
  4. 5η Ημέρα: Οι Πρωτοστάτες- Η Δωδεκάνησος στην Εθνεγερσία, ομιλία του Μανώλη Μ. Τσαγκάρη στην σειρά ομιλιών του Συλλόγου των Απανταχού Δωδεκανησίων Νέων, Άνοιξη του 2021

1788: Ναυμαχία της Καρπάθου

Views: 194

Ο Λάμπρος Κατσώνης (1752 – 1805) ήταν Έλληνας συνταγματάρχης του ρωσικού αυτοκρατορικού στρατού (ή Ναυτικού), ιππότης του ρωσικού Τάγματος του Αγίου Γεωργίου (4ης τάξεως) και ήρωας του απελευθερωτικού κινήματος του 1787.

Στις 31 Αυγούστου του 1788 στην Κάρπαθο νίκησε τον τουρκικό στόλο. Για τη νίκη του αυτή προήχθη σε υποχιλίαρχο ενώ ο στόλος του ονομάστηκε «στόλος της Ρωσικής αυτοκρατορίας».

Όπως αναφέρεται στο άρθρο «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr [2]:

Τον Αύγουστο του 1788 ο Κατσώνης έπλεε ανοιχτά της Καρπάθου, επικεφαλής έξι πολεμικών και δύο μεταγωγικών, τα οποία είχε κυριεύσει. Ξαφνικά ο Κατσώνης αντιλήφθηκε την παρουσία ενός ισχυρής τουρκικής μοίρας. Ο επικεφαλής του, Ρεαλά μπέης, είχε υπό τις διαταγές του ένας δίκροτο των 74 πυροβόλων, μια μεγάλη φρεγάτα των 50 πυροβόλων και πέντε σεμπέκια των 28 – 30 πυροβόλων. Ο Κατσώνης δεν δίστασε εξ αρχής να εμπλακεί με τον εχθρό, παρά την τεράστια υπεροχή των Τούρκων σε αριθμό πυροβόλων και ανδρών. Καθώς η απόσταση ανάμεσα στους δύο στόλους μειωνόταν ο Λάμπρος προσκάλεσε τον ιερέα της «Αθηνάς» να τελέσει αγιασμό.

Πράγματι ο αγιασμός τελέσθηκε και όλοι οι ναύτες προσκύνησαν τον Σταυρό και αντάλλαξαν ασπασμό με τον Λάμπρο. Αμέσως μετά ο Κατσώνης μίλησε στους άνδρες του και τους είπε: «Ιδού αδέρφια η ώρα κατά την οποία όλοι μαζί σήμερα οφείλομε σαν Έλληνες ή να νικήσωμε τον εχθρό της πίστεως ή να πεθάνομεν».

Η ώρα ήταν 5 το απόγευμα και ο ήλιος άρχισε σιγά-σιγά να γέρνει, όταν από τα τουρκικά πλοία φάνηκε καπνός. Σε λίγο ακούστηκε και ο ήχος των οβίδων καθώς αυτές έπεφταν στη θάλασσα μακριά από τα ελληνικά πλοία. Ο Κατσώνης όμως δεν βιάστηκε να δώσει τη διαταγή ανταπόδοσης των πυρών…. [3].

Οι Τούρκοι πυροβολητές αποδείχθηκαν τραγικά άστοχοι, αντίθετα με τους Έλληνες, οι οποίοι τους θέριζαν με εύστοχα πυρά. Σε κάποια στιγμή η «Αθηνά» βρέθηκε ανάμεσα στο τουρκικό δίκροτο και τη φρεγάτα. Παρόλα αυτά όχι μόνο επέζησε αλλά και προκάλεσε σοβαρές ζημιές και στα δύο βαριά εχθρικά πολεμικά. Τελικά οι Τούρκοι, έχοντας απώλειες 500 νεκρών, έναντι επτά Ελλήνων, τράπηκαν σε φυγή, αφήνοντας στο έλεος των «Λαμπρινών» και τα μεταγωγικά τους σκάφη. Η νίκη ήταν μεγάλη, η πρώτη που επέτυχε ελληνικός στόλος από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Σημαντικές πληροφορίες για τη ναυμαχία αυτή αναφέρονται στο Ελληνικό Ημερολόγιο [3], ειδικότερα αυτές από τα αρχεία του Ρωσικού Ναυτικού, όπου παρατίθεται η μαρτυρία του ίδιου του Λάμπρου Κατσώνη:

«…Την Κυριακή πρωί…έξω από τα νησιά Κάσου και Σκαρπάντο (Σημ. Π.Σ. – Κάρπαθος), … σε απόσταση 16 μιλίων, ενώ εμείς πλαγιοδρομούσαμε, αυτοί πλησίαζαν από την πρύμη μας…». Συναντήθηκαν δηλαδή, εκείνος με την «Αθηνά» του και δύο λαφυραγωγημένα πλοία, με οκτώ εχθρικά πλοία. Τα τρία εχθρικά προσπάθησαν να ελευθερώσουν τα δύο αιχμάλωτα τού Κατσώνη, «…γιατί τα…πλοία έμειναν πίσω λόγω ενάντιου ανέμου…».

Υπέστησαν μία σφοδρότατη επίθεση μέσα σε πυκνότατα πυρά, από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, με την Ρωσική φρεγάτα να βγαίνει νικητής, προκαλώντας μεγάλη ζημιά στους τούρκους…». Ο ίδιος πολεμούσε μόνος του μέχρι την νύχτα. «…Οι τούρκοι μπερδεύτηκαν μέσα στην νύχτα…» και χτυπούσαν τα δικά τους πλοία, οπότε μόλις κατάφεραν «…να ισιώσουν τα πανιά τους (Σημ. Π.Σ. – να τα ρυθμίσουν σωστά γιά τον πνέοντα άνεμο) κατευθύνθηκαν με μεγάλες απώλειες στην ακτή. Από την πλευρά μου έπαθα μικρές ζημιές…».

Πηγές και Αναφορές

  1. Λάμπρος Κατσώνης, wikipedia
  2. «Η ναυμαχία της Καρπάθου – Το Αιγαίο καθαρίζει από Τούρκους» του Παντελή Καρύκα στο SLPress.gr
  3. Η Ναυμαχία της Καρπάθου, Ελληνικό Ημερολόγιο, Πάνου Ν. Στάμου, Διδάκτορα Ιστορικών Επιστημών Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

1940/11/17 – Αγαθονήσι, κατάληψη

Views: 261

Αγαθονήσι, Δωδεκανήσων

To βράδυ της 17ης Νοεμβρίου του 1940 μία μικρή ομάδα κομμάντος έκανε απόβαση στο νησί, που βρισκόταν όπως και όλα τα Δωδεκάνησα, υπό ιταλική κατοχή από το 1912.

Τη νύχτα της 17ης προς 18ης Νοεμβρίου 1940 ο Δωδεκανήσιος γιατρός Βασίλειος Βέργης (πρώην αξιωματικός των Γαριβαλδινών, από τη Βολάδα της Καρπάθου) μαζί με οχτώ φίλους του και τρεις ναύτες ξεκίνησαν από τη Σάμο με ένα καΐκι και αποβιβάστηκαν στο Αγαθονήσι.

Επικεφαλής της ομάδας, εμπνευστής και χρηματοδότης του εγχειρήματος ήταν ένας γιατρός από τη Βωλάδα της Καρπάθου, ο Βάσος Βέργης ο οποίος προχώρησε στην ενέργεια αυτή εκφράζοντας το πάθος του για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου που τελούσε υπό ιταλική κατοχή από το 1912 χωρίς να έχει την παραμικρή βοήθεια.

Σκοπός τους ήταν να πιάσουν Ιταλούς αιχμαλώτους για να συγκεντρώσουν πληροφορίες για τις Ιταλικές δυνάμεις στα Δωδεκάνησα. Στο νησί υπήρχε φυλάκιο χωροφυλακής με εφτά ή οχτώ καραμπινιέρους και στρατιωτικό φυλάκιο με δεκαπέντε περίπου Ιταλούς καταδρομείς.

Οι Έλληνες επιτέθηκαν στο φυλάκιο της χωροφυλακής, σκότωσαν έναν ή δύο καραμπινιέρους και αιχμαλώτισαν τέσσερις ή πέντε. Αμέσως μετά επέστρεψαν στη Σάμο μέσω των Τουρκικών υδάτων σηκώνοντας Τουρκική σημαία στο καΐκι για να μην εντοπιστούν από τα Ιταλικά αεροπλάνα.

Οι Ιταλοί για αντίποινα βομβάρδισαν το Βαθύ και το Τηγάνι (σημερινό Πυθαγόρειο) της Σάμου. Οι εφημερίδες της εποχής αφιέρωσαν στήλες στο επεισόδιο του Αγαθονησίου. Ο ίδιος ο Ιωάννης Μεταξάς κάλεσε το Βάσσο Βέργη και τα παλικάρια του στην Αθήνα και τους παρασημοφόρησε σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία.

Πηγές

  1. Αναδημοσίευση άρθρου της Εφημερίδος το Κέρδος στην Ηλεκτρονική έκδοση της Εφημερίδας της Η Κατάληψη του Αγαθονησίου από το Βάσο Βέργη το 1940. Εφημερίδα «Ομόνοια»
  2. Ο Καρπάθιος γιατρός-θρύλος Βάσος Βέργης, του Μανώλη Δημελλά, verena.gr
  3. Μια αφίσα του 1940 απαντά στους ισχυρισμούς ότι το Αγαθονήσι είναι Τούρκικο, diaforetiko.gr

  4. Οι 18 Έλληνες-«κομάντος» που αιφνιδίασαν τους Ιταλούς και ανακατέλαβαν το Αγαθονήσι το 1940, HellasJournal.com

  5. Αγαθονήσι, wikipedia.

 

1944-10-06 – Απέρι – Συγκρότηση Ελληνικής Επαναστατικής Καρπαθιακής Επιτροπής

Views: 143

Τελείται δοξολογία στην Ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Απέρι, παρόντων κατοίκων όλων των χωριών της Καρπάθου. Τον πανηγυρικό εκφωνεί ο Χριστόφορος Σακελλαρίδης, ενώ στη δοξολογία παρευρέθηκε και ο Ιταλός διοικητής Ντοτόρε Αρμάντο Αμεντούνι, «την ανάγκη φιλοτιμίαν ποιούμενος» [1].

Την ίδια μέρα συγκροτείται η Ελληνική Επαναστατική Καρπαθιακή Επιτροπή (ΕΕΚΕ)  και ξεκινάνε οι διαπραγματεύσεις με τη διοίκηση των 250 περίπου εναπομείναντων Ιταλών στο Νησί [1].

Στην επιτροπή συμμετείχαν οι ακόλουθοι:

    1. Χριστόφορος Σακελλαρίδης (Γραμματέας Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου)
    2. Ιωάννης Μ. Οικονομίδης (Ιατρός)
    3. Φραγκίσκος Γ. Σακελλαρίδης (Ιατρός)
    4. Ιωάννης Μ. Γιαννάκης (Δικηγόρος)
    5. Δημήτριος Μ. Καπετανάκης (Δικηγόρος)

Αποστολή τους η διαπραγμάτευση με την Ιταλική Διοίκηση με σκοπό την ειρηνική τους παράδοση στους επαναστάτες και τον αφοπλισμό τους. Κάτι που πραγματοποιήθηκε με τη δεύτερη συμφωνία της 11ης Οκτωβρίου, 1944.

 

Αναφορές και Πηγές

  1. Χρονικό της Νήσου Καρπάθου, Μιχάλη Μιχαηλίδη Νουάρου, Αθήνα 1951, επανέκδοση του Συλλόγου Οθειτών Εργασία και Χαρά, 2002, σελίδε 692-693.

1944-10-05 – Κάρπαθος, Μενετές, Αρκάσα – Έναρξη της Επανάστασης

Views: 167

Νωρίς το πρωί της ημέρας αυτής, αναχωρούν οι τελευταίες δυνάμεις των Γερμανών από την Κάρπαθο.

Αργότερα, την ημέρα αυτή, ξεσπά το Απελευθερωτικό Κίνημα των Καρπαθίων στις Μενετές, Αρκάσα και διαδίδεται στα υπόλοιπα χωριά.

Στο παρακάτω συνέντευξη ο αείμνηστος Γεωργίου Μιχ. Γεωργίου περιγράφει τα γεγονότα της 5ης Οκτωβρίου του 1944 [1].

Το εικονιζόμενο μνημείο στις Μενετές ανεγέρθηκε προς τιμήν των αγωνιστών της της Επανάστασης της Καρπάθου.

Μνημείο της Επανάστασης της Καρπάθου, Μενετές

Πηγές και Αναφορές

  1. 13η Επέτειος της “5ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944”. Αποσπάσματα από την ομιλία του ιατρού Γεωργίου Μιχ. Γεωργίου τον Οκτώβριο του 1957 , Ηλεκτρονική Εφημερίδα Καρπαθιακή, 2021.