Θανάσης Τσιβγάς, εκ Πυλών

Views: 78

Φωτογράφος της Καρπάθου και καλόγηρος, σήμφωνα με το άρθρο το Μανόλη Δημελά [1].

Μια εμβληματική του φωτογραφία αυτή της ανάρτησης της ελληνικής σημαίας στις Πυλές τον Αύγουστο του 1920 εν τω μέσω της Ιταλοκρατίας [2]

Το άρθρο βρίσκεται υπό συγγραφή

  1. Θανάσης Τσιβγάς, ο καλόγερος της Καρπάθου, του Μανόλη Δημελλά, Ροδιακή, 12/6/2019
  2. 1920-08-08 Πυλές – Ύψωση της Ελληνικής Σημαίας, Καρπαθοπαίδεια

1920-08-08 Πυλές – Ύψωση της Ελληνικής Σημαίας

Views: 70

Λαμπρά μου κυανόλευκη, ο κόσμος σε ζηλεύει,
κι’ όποιος ζητά παρηγοριά, ‘πο σένα τη γηρεύγει.

Όπως δείχνει και η ιστορική φωτογραφία,  στις Πυλές της Καρπάθου 8 Αυγούστου 1920 έγινε η ανάρτηση της ελληνικής σημαίας με το μέσω της ιταλικής κατοχής. Φωτογραφία του γνωστού Φωτογράφου της εποχής Θανάση Τσιβγά [4].

Η πράξη αυτή διασώθηκε σε σχετικό άρθρο στην Καρπαθιακή Ηχώ [1]. Η φωτογραφία αυτή διασώθηκε ως ενθύμιο από χοροεσπερίδα του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων.

Ήταν η εποχή που Ελευθέριος Βενιζέλος είχε υπογράψει την συνθήκη των Σεβρών,  με την οποία θα Δωδεκάνησα θα παραχωρούντο στο ελληνικό κράτος.

Στο καμπαναριό κυματίζει η ελληνική σημαία που σύμφωνα με την μαρτυρία ανάρτησε ο αείμνηστος Βάσος Παπαδόπουλος. Στη στέγη έχουν σκαρφαλώσει αρκετοί κάτοικοι των Πυλών που χαιρετίζουν τη σημαία.

Σημ. Το λήμμα βρίσκεται σε συγγραφή

Πηγές – Αναφορ΄ές

  1. Σχετικό άρθρο Μοσχούλη στην Καρπαθιακή Ηχώ
  2. Φωτο-γρίφος στην Καρπαθιακή Ηχώ
  3. Κάρπαθος: Από του Μύθους στην Ένωση με την Ελλάδα, Ιστορικό Φωτοντοκυμαντέρ του Συλλόγου των Απανταχού Καρπαθίων
  4. Θανάσης Τσιβγάς, ο καλόγερος της Καρπάθου, του Μανόλη Δημελλά, Ροδιακή, 12/6/2019

1944-10-10 – Φοινίκι – Αναχώρηση του πλοιαρίου «Κάρπαθος» (Immacolata) για Αλεξάνδρεια

Views: 121

Στις 10 Οκτωβρίου του 1944 αναχωρεί από το Φοινίκι το πλοιάριο «Κάρπαθος» (ή «Ιμακολάτα» [6]), που μετέφερε το μήνυμα της επαναστατημένης Καρπάθου και Κάσου προς την Εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση στο Κάϊρο καθώς και τους Συμμάχους [1], [3].

Σύμφωνα με το έγγραφο των Αγγλικών αρχών [2] που συνέλαβαν το πλοιάριο και τους επιβάτες του, διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:

  1. Απόσπασμα από το μνημείο του πλοιαρίου της Σωτηρίας, Φοινίκι 2000
    [Το πλοιάριο μετέφερε τους παρακάτω επιβάτες]:

    1. Εμμανουήλ Πατσουράκης (καπετάνιος)
    2. Λάζαρος Κοσμάς
    3. Σοφοκλής Οικονομίδης
    4. Γεώργιος Χριστοδούλου
    5. Μιχαήλ Πιττάς
    6. Κωνσταντίνος Λαμπρίδης
    7. Νικόλας Σταματάκης
  2. [Το πλοιάριο ονομαζόταν] «Κάρπαθος». Το όνομα Ιμακολάτα δώθηκε από τους Ιταλούς κατακτητές [6].
  3. Έφερε αναρτημένη Ελληνική Σημαία.
  4. [Είχε ικανότητα να μεταφέρει] 2 τόνους [φορτίου], και έφερε μηχανή 7 ίππων SCANDIS.
  5. Αναχώρησε από την Κάρπαθο στις 10 [Οκτωβρίου, 1944].
  6. Πέρασε από την Κάσο για καύσιμα στις 10 [Οκτωβρίου, 1944].
  7. Έφτασε [στο Αμπουκίρ – Abu Qir] στις 13 [Οκτωβρίου] 1700 και στην Αλεξάνδρεια στις 14  [Οκτωβρίου] στις  7 [το πρωί].

(Σημ. Σε αγκύλες καταχωρούμε ερμηνευτικά στοιχεία του εγγράφου)

Η διαδρομή προς την Αλεξάνδρεια

Ο παρακάτω χάρτης (google map) παρουσιάζει την κατά προσέγγιση ευθεία διαδρομή που ακολούθησε το πλοιάριο, από την Κάρπαθο, στην Κάσο, το Αμπουρκίρ (Abu Qir), την Αλεξάνδρεια και την επιστροφή στην Κάρπαθο (με τα αντιτορπιλικά Τερψιχόρη και Κλήβελαντ). Πρόκειται για μια διαδρομή 300 ναυτικών μιλίων  προς μια κατεύθυνση (550 χιλιομέτρων περίπου) που διένυσε το πλήρωμα με τα πενιχρά ναυτικά όργανα της εποχής σε μια εμπόλεμη ζώνη μέσα σε 3.5 μέρες (μέση ταχύτητα 3.5 ναυτικών μιλίων την ώρα).

Η επιστροφή στην Κάρπαθο

Τα πλοία «Τερψιχόρη» και «Κλήβελαντ» του Βρετανικού Ναυτικού επέστρεψαν στην Κάρπαθο στις 14-10-1944 μαζί με το πλήρωμα της Ιμμακολάτας/Κάρπαθος. Δυστυχώς το ιστορικό πλοιάριο βυθίστηκε όταν το Τερψιχόρη το ρυμουλκούσε  ή έμεινε στην Αλεξάνδρεια [3].

Η σπουδαιότητα της αποστολής στην Αλεξάνδρεια

Η αποστολή μετέφερε στην Ελληνική κυβέρνηση τη διακήρυξη της επανάστασης, απελευθέρωσης και Ένωσης με την Ελλάδα, Καρπάθου και Κάσου.

Υπογεγραμμένη από 51 αντιπροσώπους των νησιών έχει τη μορφή άτυπου δημοψηφίσματος, που τόσες φορές αρνήθηκαν οι κατακτητές. Συνοδευόμενη από την υποταγή των Ιταλικών στρατευμάτων στην Καρπαθιακή Επαναστατική Επιτροπή, κατοχυρώνει πολιτικά και νομικά το αίτημα του λαού. Ταυτόχρονα αιτείται τη συνδρομή των συμμάχων με τρόφιμα και εφόδια στον εξαθλιωμένο λαό των νησιών.

Άσχετα με την έκβαση των τότε γεγονότων (η Άγγλοι σύμμαχοι αγνόησαν τη διακήρυξη και δεν παραχώρησαν αμέσως την Κάρπαθο και Κάσο στην Ελληνική Κυβέρνηση), η πράξη των επαναστατών περιέχει θάρρος και διορατικότητα. Οι ηγέτες της Επανάστασης της Καρπάθου έπραξαν εκείνο που τους επέβαλαν οι προαιώνιοι πόθοι του λαού των νησιών.

Αναφορές και Πηγές

  1. «Πότε αναχώρησε το σκάφος “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” (“IMMACOLATA”) από το Φοινίκι;», άρθρο του Γ. Τσαμπανάκη στα Καρπαθιακά Νέα, 10/10/2010
  2. Έγγραφο του Βρετανικού Ναυτικού που εντόπισε το πλοιάριο (Α102)
  3. Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα της Καρπάθου – 5 Οκτωβρίου 1944, Ντίνου Αντ. Μελά, 2021, 2012
  4. Μνημείο Ιμμακολάτας στο Φοινίκι, φωτογραφία Μηνά Κωνσταντίνου, Ομάδα Αγαπάμε Κάρπαθο και Κάσο, Facebook, 9/10/2023
  5. 1944-10-07 – Απέρι – Διακήρυξη Επανάστασης, Απελευθέρωσης κ’ Ένωσης με την Ελλάδα, Καρπαθιοπαίδεια. Περιέχει το έγγραφο της Διακήρυξης.
  6. Το όνομα Immacolata έχει να κάνει με την υποχρεωτική υιοθέτηση από τα σκάφη ιταλικών ονομάτων σε όλη τη Δωδεκάνησο στη διάρκεια της ιταλοκρατίας.

Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης, εξ Απερίου

Views: 118

Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης (- 1973)

Ο Γιάννης Εμμ. Γεργατσούλης, υιός του Εμμανουήλ Γεργατσούλη και της Μαρούκλας Χρυσού, κόρης του Ιω΄άννη Δ. Χρυσού γεννήθηκε στο Απέρι. Νυμφεύθηκε τη Σεβαστή Βασ. Σκούλλου και απέκτησε 4 παιδιά.

Πέθανε απροσδόκητα το 1973.

Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους οργανοπαίχτες του νησιού, με χαρακτηριστικό μουσικό ύφος της λύρας του.

Διασώθηκαν ορισμένες ιδιωτικές ηχογραφήσεις καθώς και δίσκος βινυλίου μαζί με το Μιχαήλ Αναγνωστόπουλο (Υψηλό), που ηχογραφήθηκε στην Αθήνα δεκαετία του 60.

Σημ. Το λήμμα βρίσκεται σε επεξεργασία


Πηγές – Αναφορές

  1. “Ανάθεμα σε Ξενιτιά”, μουσικό απόσπασμα, Στιγμές Γεμάτες Κάρπαθο, https://www.karpathos.net/1483
  2. Φωτογραφία από γάμο στο Απέρι που παραχώρησαν οι συγγενείς του
  3. https://efimeridaomonia.wordpress.com/2022/02/20/giannis-chryssos-tree/ γενεαλογικό δένδρο Ιωάννη Δ. Χρυσού, Εφημερίδα Ομόνοια

Ευγένιος Μαστοράκης – Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου [1908-1912]

Views: 104

Ο Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου Ευγένιος Μαστοράκης

Ο αοίδιμος Μητροπολίτης Ευγένιος (κατά κόσμον Αριστείδης) Μαστοράκης γεννήθηκε το 1843 στο χωριό Μεσαθούρι [της Κοινότητας Λαμύρων, η οποία ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Άνδρου του Δήμου Άνδρου] του νησιού της Άνδρου. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια εργάστηκε ως Καθηγητής στην Αγγλία και ως Σχολάρχης στη Λέρο και στην Κάσο.

Υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Εφέσου και ως Εφημέριος στο Διπλοκιόνιο και τον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως (Μάιος-Ιούνιος 1899).

Στις 17 Ιουνίου 1899 εξελέγη τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, έχοντας συνυποψηφίους τον Αρχιμανδρίτη Μιχαήλ Τριανταφυλλίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Παναγίας Καφατιανής Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως και τον Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Θεολογίδη, Προϊστάμενο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Τζιβαλίου Κωνσταντινουπόλεως. Στις 27 Ιουνίου 1899 χειροτονήθηκε στον Ιερό Ναό Σωτήρος Χριστού Γαλατά Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Συνάδων, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικός Προϊστάμενος της Κοινότητος Γαλατά. Τη χειροτονία τέλεσε ο Μητροπολίτης Βερροίας Κωνστάντιος, συμπαραστατούμενος από τους Μητροπολίτες Μαρωνείας Ιωακείμ και Ελευθερουπόλεως Διονύσιο.

Το 1907 διετέλεσε Βοηθός Επίσκοπος της Μητροπόλεως Γρεβενών κοντά στον τότε Μητροπολίτη Αγαθάγγελο Κωνσταντινίδη (Μάγνη).

Στις 31 Ιουλίου 1908 εξελέγη Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου. Εκοιμήθη στις 28 Μαΐου 1912 συνεπεία καρδιακής παθήσεως, δέκα μέρες μετά την έναρξη της Ιταλικής στρατιωτικής κατοχής της Καρπάθου.

Τα οστά του βρίσκονται σε καλλιμάρμαρο τάφο, πίσω ἀπό τό ἱερό τοῦ Καθολικοῦ της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Γεωργίου Βασσών Καρπάθου.


Πηγές

  1. Άρθρο του Γιώργου Νικ. Τσαμπανάκη στα «Καρπαθιακά Νέα», Μάιος 2022, (https://www.karpathiakanea.gr/110-xronia-ekdim8a-mitr-mastoraki-tsabanakis/)
  2. Φωτογραφία από τα πορτρέτα των Μητροπολιτών, κτήριο Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου και Κάσου, Απέρι.

2006-6-23: Αερομαχία νοτίως της Καρπάθου

Views: 118

Εξώφυλλο του περιοδικού Καρπαθιακή Ηχώ αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Ηλιάκη.

Κάρπαθος,23 Μαΐου 2006:
Έπειτα από θερμό επεισόδιο ελληνικών και τουρκικών μαχητικών, πραγματοποιώντας αναχαίτιση τουρκικού F-16, το αεροσκάφος του Κωνσταντίνου Ηλιάκη κατέπεσε νοτίως της Καρπάθου.

Λίγο πριν από τις 12.40 το μεσημέρι τουρκικός σχηματισμός μαχητικών αεροσκαφών F-16, στο οποίο συμμετείχε και ένα φωτογραφικό αεροσκάφος RF-4 μπήκε στην περιοχή ευθύνης του FIR Αθηνών από το Νοτιοανατολικό Αιγαίο, κατά την πάγια τουρκική πρακτική, χωρίς να έχει υποβάλει σχέδια πτήσης.

Πιθανότατα η αποστολή ήταν η φωτογράφιση των αντιαεροπορικών συστημάτων S-300 που φιλοξενούνταν στην Κρήτη. Ένα ζεύγος ελληνικών F-16 σηκώθηκε από την αεροπορική βάση της Σούδας για να αναγνωρίσει και να αναχαιτίσει τα τουρκικά μαχητικά. Η διαταγή όμως ήταν σαφής: τα ελληνικά μαχητικά δεν έπρεπε να αφήσουν τα τουρκικά αεροσκάφη να πλησιάσουν τα παράλια της Κρήτης και να φωτογραφίσουν ελληνικές εγκαταστάσεις.

Περίπου στις 12.45 το ελληνικό ζεύγος αεροσκαφών είχε πλησιάσει τα τουρκικά. Εκεί συνέβη η σύγκρουση των δύο μαχητικών. Συγκεκριμένα, ο χειριστής του τούρκικου αεροσκάφους RF-4, Χαλί Ιμπραήμ Οσκεμπίρ, κάνοντας έναν δολοφονικό ελιγμό, χτύπησε με το δεξί φτερό την καλύπτρα του αεροσκάφους του Ηλιάκη, με αποτέλεσμα αυτό να πάρει ανεξέλεγκτη πορεία.

Τα συντρίμμια του μαχητικού βρέθηκαν λίγο αργότερα επιβεβαιώνοντας το τραγικό συμβάν, ενώ ο Τούρκος πιλότος κάνοντας χρήση του εκτινασσόμενου καθίσματος, βρέθηκε στη θάλασσα.

Μνημείο εις μνήμη του Κ. Ηλιάκη έχει αναγερθεί στην πρωτεύουσα της Καρπάθου, τα Πηγάδια. Το δεύτερο μνημείο αεροπόρου μετά αυτό του Παναγιώτη Ορφανίδη στο Απέρι.

Αναμνηστικά Γραμματόσημα

Αναμνηστικά Γραμματόσημα φιλοτέχνησε ο Γιάννης Χατζηβασίλης με πρωτοβουλία του Δημάρχου Καρπάθου κ. Ηλία Λάμπρου:

Το μνημείο Κ. Ηλιάκη στην Κάρπαθο

Αναγέρθηκε κοντά στο Δημαρχείο Καρπάθου σε περίοπτη θέση για τους επισκέπτες του νησιού, δίπλα στο λιμάνι.

Αναφορές και πηγές

(*** άρθρο υπό επεξεργασία ***)

  1. Κωνσταντίνος Ηλιάκης wikipedia
  2. Η τραγική στιγμή που ο Κώστας Ηλιάκης χάνει την ζωή του, STAR
  3. Τα τελευταία λόγια του Έλληνα σμηναγού λίγο πριν τη μοιραία σύγκρουση ΚΡΗΤΗ TV

Κυρά Παναγιά (Εκκλησία)

Views: 95

Ιερός Ναός στον Ομώνυμο Οικισμό που ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα της κοινότητας Απερίου.

Στη φωτογραφία η επιγραφή του Καπετάν Ιωάννη Ρωμνάκη, ο οποίος πιθανότατα έκτισε ή συντήρησε το εκκλησάκι το 1833.

Ο Ρωμνάκης ΄ήταν κρητικός οπλαρχηγός που εγκαταστάθηκε στην Κάρπαθο την εποχή του 1821.  Ο οπλαρχηγός του Ιωάννης Μπαϊραχτάρης φέρεται ως δολοφόνος του Χατζή – Ηλία Οικονόμου, ο οποίος καταδικάστηκε από διακαστήριο μετά από 9 χρόνια από τη δολοφονία του Χ.Ο. Ο Ρωμνάκης πλήρωσε ένα σημαντικό πρόστιμο για τη πράξη του Μπαϊραχτάρη.

Πηγές και Αναφορές

  1. Παρουσίαση Γ. Τσαμπανάκη, Απέρι, 2003

Σεισμός του 1948 στην Κάρπαθο

Views: 134

«ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΠΑΘΟ: 9.2.1948

O σεισμός, μεγέθους 7,3, προκάλεσε εκτεταμένες βλάβες στην Κάρπαθο. Σε λιγότερο από 10 λ. ένα ισχυρό τσουνάμι έπληξε τα Πηγάδια Καρπάθου, πέταξε πλεούμενα στην ακτή, έσπασε πόρτες, πλημμύρισε σπίτια και δρόμους. Λίγο δυτικότερα πλημμύρισε την παράκτια ζώνη σε βάθος μέχρι 250 μ.

Αναμνήσεις από το σεισμό συνέγραψε στο σχετικό της άρθρο η Άννα Μικροπανδρεμένου [2]:

«Ο Εγκέλαδος χτύπησε με θυμό και αγριότητα την ωραία συνοικία της Βαλαντούς, που τώρα έδειχνε έρημη και εγκαταλειμμένη. Βαριά πληγωμένη η εκκλησιά, γερμένο το παλιό καμπαναριό, ρημαγμένα ακατοίκητα σπίτια κι άνθρωποι να τρέχουν προς τη δημοσιά ψάχνοντας απελπισμένοι για ένα καταφύγιο».

Πηγές και Αναφορές

  1. Ανάρτηση του Γεράσιμου Παπαδόπουλου, Σεισμολόγου, τ. Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, 11/2/2022
  2. Ο Σεισμός του ’48, Άννα Μικροπανδρεμένου, «Εφημερίδα Ομόνοια».

Παναγιώτης Κουμπής, εξ Απερίου

Views: 148

Παναγιώτης Κουμπής, 1966-1927

Γεννήθηκε το 1866 , γυιός του Μελετίου Κουμπή από τα Μέγαρα, και της Φωτεινής Φωκά από την Κάρπαθο. Υπήρξε διακεκριμένο μέλος της Καρπαθιακής γής και πασίγνωστων μεταξύ των ναυτικών κύκλων της Ελλάδας [1].

Ερευνητής, μεγαλόψυχος, πολυμαθής, εύστροφος, πολυτάλαντος και ξεχωριστός στο ναυτικό επάγγελμα, που ακολούθησε τον πατέρα του, επίσης ναυτικού και καπετάνιου.

Άριστος πλοίαρχος και ναυτο-διδάσκαλος, τιμήθηκε και από την Ελληνική και την Οθωμανική κυβέρνηση για τις ανδραγαθίες του κατά τη διάρκεια του ναυτικού του επαγγέλματος.

Η δράση του ως Πλοίαρχος 

Ταξιδεύει αδιάκοπα από το 1895 μέχρι το 1913, συναντάμε τον Παναγιώτη Κουμπή κυβερνήτη, στα πιο κάτω ατμόπλοια [2]:

  • 1895 Rhodes (Joley)
  • 1896 Nikolaos (Hatzidaout)
  • 1899 Eleni (Pantaleon)
  • 1901 Elli (Hatzidaout)
  • 1901 Ourana (Pantaleon)
  • 1902 Sofia (Hatzidaout)
  • 1907 Maria (Hatzidaout)
  • 1907 Olympia (Hatzidaout)
  • 1908 Rhoden (Othoman)

Αστρονομικές δράσεις

Ηλιακό ρολόι του Π. Κουμπή στη Βωλάδα Καρπάθου

Μελέτησε και κατασκεύασε ηλιακά ρολόγια, φορητά και επιτοίχια, ένα που ακόμη σώζεται στην εκκλησία της Βωλάδος και στο Πανορμίτη της Σύμης. Δικό του ηλιακό ρολόι σωζόταν μέχρι πρόσφατα στην εκκλησία της Παναγιάς της Ευαγγελίστριας στα Πηγάδια Καρπάθου.

Υπήρξε Δήμαρχος Καρπάθου, Λιμενάρχης, Διευθυντής της Δασονομικής Υπηρεσίας Καρπάθου και ιδρυτής της Ναυτικής Σχολής της Σύμης.

Ο Θάνατός του

Απεβίωσε το 1928, σε ηλικία 60 ετών από οξύ καρδιακό επισόδειο. «Στον επικήδειο, που εκφώνησε ο δάσκαλος Σακελλαρίδης, κατέγραψε τη δράση του εκλιπόντα και τον χαρακτήρισε “Νέστορα” της Καρπάθου. Πρόκειται για τον σοφό άντρα, που επέστρεψε στα πατρογονικά του, έπειτα από πολλά ταξίδια, και πρόσφερε από το βάθος του μυαλού και της ψυχής του όλες τις γνώσεις και τις εμπειρίες του. Εκείνος, ο Παναγιώτης Κουμπής, κατασκεύασε τις μεριδιάνες, τα πρώτα ηλιακά ρολόγια της Καρπάθου, στις αυλές των εκκλησιών, αφού πίστευε πως η γνώση ήταν και είναι υποχρεώση να δοθεί, ένα κτήμα που ανήκει σε όλους» [2].

Πηγές και αναφορές

  1. Λεύκωμα Ομονοίας Απεριτών, 2011, Σελίδα 198.
  2. ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΚΟΥΜΠΉΣ, Ο ΠΡΩΤΟΚΑΠΕΤΆΝΙΟΣ (ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΌΜΟΣ) ΤΗΣ ΚΑΡΠΆΘΟΥ“, άρθρο του Μ. Δημελά, https://www.karpathianrevolution.gr/kapetan-panagiotis-koubis/