Ο παλιότερος Χάρτης της Καρπάθου συντάχθηκε απ΄ο τον Ενετό Christoforo Buondelmonti, που μπορεί να το βρεί κανείς στη Συλλογή της Γεννάδιου Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Λασκαρίδη [2].
O Χάρτης χρονολογείται γύρω στο 1420 και όπως αναφέρεται στη Wikipedia [1]:
Ο Μπουοντελμόντι έγινε καλόγερος στην Φλωρεντία. Εκεί μαθήτευσε, ίσως στον Γκουαρίνο Βερονέζε, και γνωρίστηκε με τον χορηγό Νικκολό Νικκολί που ασχολούνταν με την κλασική φιλολογία και γεωγραφία. Από το 1414 ως το 1430 διέμεινε στην Ρόδο, Κρήτη, Κύπρο και Κωνσταντινούπολη. Έμαθε ελληνικά και συνέταξε διάφορες περιγραφές των Ενετικών αποικιών στο Αιγαίο…
Τα Πηγάδια (ή η Κάρπαθος) είναι πρωτεύουσα του νησιού από το έτος 1892. Τα Πηγάδια αποτελούν το κεντρικό λιμάνι της νήσου Καρπάθου η οποία ανήκει στα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, στον κολπο του Βρόντη και είναι κτισμένη στην ίδια θέση με την αρχαία ελληνική πόλη Ποσείδιο.[1] Έχει 2.707 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού. Στα Πηγάδια υπάρχει μεγάλη παραλία την οποία μπορούν να επισκεφτούν οι επισκέπτες και οι κάτοικοι του νησιού [1].
Η Όλυμπος είναι ένας οικισμός ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού κάλλους και βρίσκεται στο νησί της Καρπάθου. Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 310 μέτρων, κατά μήκος αυχένα των υπωρειών του όρους Προφήτης Ηλίας της βόρειας Καρπάθου και είναι χαρακτηρισμένος από τις αρμόδιες κρατικές αρχές ως παραδοσιακός οικισμός. Η δυτική πλευρά της Ολύμπου είναι απόκρημνη και στέκεται πάνω από κατωφέρεια που καταλήγει στην θάλασσα ενώ η ανατολική της πλευρά είναι πιο ομαλή και της προσφέρει πρόσβαση στο επίνειό της, το Διαφάνι. Η Κοινότητα Ολύμπου που υπάγεται στον Δήμο Καρπάθου έχει 556 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 [1].
Ο Αντισμήναρχος Παναγιώτης Ορφανίδης καταγόταν από το Απέρι Καρπάθου, πρωτεύουσα του νησιού μέχρι το 1892. Γεννήθηκε το 1909 από τον Βασίλη Ορφανίδη και την Καλλιόπη το γένος Κουμπή, οικογένειες γνωστές για το ήθος τους και τα πατριωτικά τους αισθήματα.
Φοίτησε στο Ημιγυμνάσιο Απερίου, στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο στη Ρόδο και κατόπιν έφυγε στην Αθήνα.
Το 1926 εισάγεται ως εθελοντής στην Σχολή Αεροπορίας στη Θεσσαλονίκη, παραποιώντας τον τόπο καταγωγής του (η Κάρπαθος ήταν κάτω από Ιταλική κατοχή) και το έτος γεννήσεως του (ήταν ανήλικος). Αργότερα ονομάζεται «Πτυχιούχος Οδηγός Αεροπόρος» (1927), λαμβάνει το πτυχίο «Παρατηρητού Αεροπόρου» και διατελεί ως Εκπαιδευτής στη Σχολή της Αεροπορίας στο Τατόϊ.
Οι δεξιότητές του, το ενδιαφέρον του και η ένθερμη αγάπη του για την Πατρίδα γρήγορα τον ανέδειξαν και τον καθιέρωσαν ως ένα ικανό Αξιωματικό της Αεροπορίας μας που προάγεται «αλληλοδιαδόχως» εις το ανώτερον και λίαν επίζηλον βαθμόν του «Επισμηναγού» [2].
Με την κήρυξη του Ελληνο- Ιταλικού πολέμου ο Ορφανίδης υπηρετεί την πατρίδα από τη 32ης Μοίρα Αεροπορίας με έδρα το Αεροδρόμιο «Αμπελώνως» της Λάρισας. Συμμετέχει σε δεκάδες απόστολές στο Ελληνοαλβανικό Μέτωπο, με αεροπλάνα που δεν είχαν πάντα επαρκή εξοπλισμό. Γράφει ο διοικητής του Υποπτέραρχος Χρίστος Ποταμιάνος [2]:
«Αι συνέπειαι των ελλείψεων της 32ης Μοίρας Βομβαρδισμού στις Πολεμικές αποστολές …»
«Οι θαυματουργοί σπάγκοι, τα τσέρκια των οινοβαρελίων θεραπεύουν τις θανάσιμες ατέλειες του εξοπλισμού μας»
«Πόσοι από τους 18 ηρωϊκούς συντρόφους μου χάθηκαν … [γιατί μας άφησαν] να πολεμούμε με καλά αεροπλάνα αλλά ΘΕΟΓΥΜΝΑ»
Δίπλα-δίπλα στο θάνατο, επιχειρούσαν οι Ίκαροι της 32ης Μοίρας!
Το βράδυ της 29ης Δεκεμβρίου 1940 από το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Λάρισας ξεκινούσαν τα σμήνη της 32ας Μοίρας βομβαρδισμού για τη νέα τους αποστολή. Ο Ορφανίδης κυβερνούσε ένα από τα πιο σύγχρονα για την εποχή εκείνα αεροπλάνα το Bristol Blenheim [4].
Αργά το απόγευμα, της προηγούμενης ημέρας, όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Αναμνήσεις μιας ζωής» ο Υποπτέραρχος Χρήστος Ποταμιάνος [2], διοικητής Επισμηναγός της 32ης μοίρας, διατάχτηκε ο ίδιος να πάει στο αεροδρόμιο της Παραμυθιάς του νομού Θεσπρωτίας για να εξετάσει την καταλληλότητα του αεροδρομίου ώστε να δεχτεί τρία νέα αγγλικά Μπλέναμ (πολεμικά αεροσκάφη). Έτσι λοιπόν ο Ποταμιάνος σβήνει το όνομά του για την επόμενη αποστολή και στη θέση του βάζει τον υποδιοικητή επισμηναγό Παναγιώτη Ορφανίδη.
Την επόμενη μέρα, νωρίς το πρωί, 30 Δεκεμβρίου 1940, το σμήνος των τριών αεροσκαφών απογειώνεται. Πρώτος απογειώνεται ο Χατζηιωάννου, μετά ο Στρατής και τελευταίος ο Ορφανίδης.
Ξαφνικά ακούγεται ένας τρομακτικός θόρυβος. Το αεροσκάφος του Ορφανίδη είχε δεν είχε καν φτάσει στα εκατό μέτρα, συνετρίβη και πήρε φωτιά. Και τα τρία μέλη του πληρώματος του, ο Σμηναγός Μιχ. Αναστασάκης και ο Επισμηνίας Δημ. Γκίκας σκοτώθηκαν επιτόπου.
Bristol Blenheim WWII airplane
Ήταν μόλις 31 ετών. Η κηδεία του Ορφανίδη έγινε την επόμενη μέρα στα Γιάννενα.
Η Ελληνική Πολιτεία, μετά την Απελευθέρωση και την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου, έφερε τα οστά του στη γενέτειρά του στο Απέρι της Καρπάθου το καλοκαίρι του 1948. Τον Οκτώβριο του 1960 -δημοσία δαπάνη- έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Π. Ορφανίδη και η διακομιδή των οστών του στον αύλειο χώρο της Μητροπόλεως Απερίου όπου βρίσκονται στη βάση της προτομής του.
«Ο Επισμηναγός και Υποδιοικητής της Μοίρας Παναγιώτης Ορφανίδης, σκοτώνεται στη θέση μου». Περιέχεται στο βιβλίο: «Αναμνήσεις μια ζωής», του Υποπτέραρχου Χ. Ποταμιάνου, Αθήνα, 2002.
Αναμνηστική κάρτα που εξέδωσε ο Σύλλογος Απεριτών Αττικής «Ομόνοια» και επιμελήθηκε ο Μ. Τσαγκάρης, Αθήνα, 2016.
Ο Λάμπρος Ι. Σταματιάδης γεννήθηκε στο Απέρι της Καρπάθου το Δεκέμβριο του 1897, και πέθανε στην Αμερική (Long Island, NY) το 1993. Ήταν πρωτογιός του Γιάννη και της Ευαγγελούλας Σταματιάδη (Κάτρου), το γένος Αλεξάκη.
Φοίτησε στο Δημοτικό σχολείο του χωριού του, και παρά την ευφυΐα του και την επιθυμία της οικογένειάς του για την περαιτέρω σπουδές, ο Λάμπρος είχε μια ζωή γεμάτη περιπέτεια με ταξίδια σε μακρινούς τόπους, πολύ μακριά από μικρό νησί των Δωδεκανήσων.
Σε πολύ νεαρή ηλικία, άφησε το σχολείο και ταξίδεψε στο Χαρτούμ του Σουδάν να βρει τον πατέρα του και άλλους Καρπάθιους που δούλευαν εκεί. Ο Λάμπρος επέστρεψε στην Κάρπαθο όταν η δουλειά του πατέρα του τελείωσε, αλλά ήταν ανήσυχος και μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ ήταν ακόμα έφηβος. Φτάνοντας στο Οχάιο, δούλεψε με άλλους Καρπάθιους ως ανθρακωρύχος. Οι συνθήκες στα ορυχεία φοβερές και επικίνδυνες, με συχνούς θανάτους, διαμαρτυρίες εργαζομένων, απεργίες και απολύσεις.
Εκεί δραστηριοποιήθηκε στα εργατικά συνδικάτα και στους αγώνες για τη βελτίωση των συνθηκών. Στη συνέχεια φυλακίστηκε και του απαγορεύτηκε η εργασία στα ορυχεία. Όταν βγήκε από τη φυλακή, δούλεψε σε χαλυβουργεία , όπου οι συνθήκες ήταν επίσης επικίνδυνες.
Εν τω μεταξύ, οι γονείς του τον παρακαλούσαν να επιστρέψει στην Κάρπαθο για να δουλέψει στο κτήμα της οικογένειας. Επέστρεψε στην Κάρπαθο, όπου παντρεύτηκε την Μαριγώ και απέκτησε τρία παιδιά. Και πάλι, ανήσυχος για περιπέτεια, ο Λάμπρος ήρθε για άλλη μια φορά ήρθε στην Αμερική, φτάνοντας στο αποκορύφωμα της Μεγάλης Ύφεσης. Παρά τις δυσκολίες, βρήκε δουλειά σε ένα νέο πολυτελές ξενοδοχείο Υόρκη, όπου εργάστηκε για πολλά χρόνια και συνάντησε και έγινε φίλος πολλών διάσημων προσωπικοτήτων.
Στην Αμερική απέκτησε δύο ακόμη παιδιά και εκτός από το να φροντίζει την οικογένειά του, ασχολήθηκε με υποθέσεις της κοινότητας, ως διοργανωτής, συγγραφέας και ποιητής.
Χειρόγραφά του στα Ελληνικά βρέθηκαν πρόσφατα, δακτυλογραφήθηκαν και μεταφράστηκαν στα αγγλικά. Το Hellenic University Club of Southern California έχει δημοσιεύσει μέρος του έργου του στο www.huc.org [1] έτσι ώστε άλλοι, ειδικά οι Καρπάθιοι ανά τον κόσμο, να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση στο έργο του και στις δύο γλώσσες, και να εκτιμήσουν την ομορφιά του στίχου του, που θυμίζει το μέτρο, το ρυθμό και τον τονισμό της αρχαίας ελληνικής ποίησης.
Ο Λάμπρος Σταματιάδης, του οποίου η ζωή διήρκεσε σχεδόν ολόκληρο τον 20ου αιώνα σαν Έλληνας μετανάστης στην Αμερική, έχει στα γραπτά του απαλές απηχήσεις από μια παλιά ποιητική μορφή τέχνης με διορατικότητα και εσωτερική σοφία.
Γεννήθηκε στο Απέρι το 1935. Γονείς του ήταν ο Μανώλης Μιχ. Τσαγκάρης και η Φωτεινή Ανδρέα Διακίδη. Τελείωσε την στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση στο Απέρι Καρπάθου. Αποφοίτησε από την Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1960. Εργάστηκε για ένα εξάμηνο, παράλληλα με τον στρατό, στα φροντιστήρια Πάλλα και Καργάκου.
Παντρεύτηκε την Βάσω Δημητρίου Χρυσίδου τον Δεκέμβριο του 1962. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Μανώλη, Δημήτρη, Ανδρέα, Ελπίδα- Φωτεινή κι πέντε εγγόνια.
Διορίστηκε στην Κάρπαθο, αλλά αποσπάστηκε στην Κάσο. Το Γυμνάσιο τότε ήταν δημοσυντήρητο και ο Μιχάλης Τσαγκάρης συμμετείχε στην διενέργεια των εξετάσεων τα επόμενα δύο χρόνια. Δίδαξε στο Γυμνάσιο και Λύκειο Απερίου Καρπάθου κι έφθασε στον βαθμό του Λυκειάρχη. Στην συνέχεια υπηρέτησε ως Γυμνασιάρχης στο 6ο Γυμνάσιο Πειραιά, στο Βέλο Κορινθίας, στο 4ο Γυμνάσιο Νίκαιας και στο Ράλλειο Γυμνάσιο Πειραιά.
Η εκπαιδευτική του φιλοσοφία περιλάμβανε την διαβάθμιση της σχολικής διδασκαλίας των μαθηματικών σε τρία επίπεδα ανάλογα με τις δυνατότητες των μαθητών, αντί να απευθύνεται στον μέσο όρο. Η τακτική αυτή απέφερε καρπούς, με αποτέλεσμα δεκάδες μαθητές να εισαχθούν σε θετικές σχολές των ΑΕΙ και δύο απ’ αυτούς να πάρουν το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό της Μαθηματικής Εταιρείας. Και τα δυο ήταν Καρπαθάκια.
Έδρασε κοινωνικά ως μέλος της εκκλησιαστικής επιτροπής Μητροπόλεως Απερίου και μέλος της επιτροπής διάνοιξης του δρόμου της Αχάτας. Την εποχή που ήταν Λυκειάρχης το 1976-77, επισκευάστηκε το κτίριο του Λυκείου για πρώτη φορά μετά το 1939.
Όταν επισκέφτηκε την Αμερική, πρώην μαθητές του διοργάνωσαν ένα τιμητικό δείπνο στο στο Ελίζαμπεθ Νιου Τζέρσεϋ και του απένειμαν τιμητικό δίπλωμα στις 6 Ιουλίου του 1985. Τιμήθηκε επίσης από τον Σύλλογο Απεριτών Αττικής η «Ομόνοια» το 2009.
Απεβίωσε τον Μάρτιο του 2013.
Από την τιμητική εκδήλωση για του Λυκειάρχες-Γυμνασιάρχες Απερίου, η οποία έγινε κατά την διάρκεια κοπής της Βασιλόπιτας του Συλλόγου Απεριτών Αττικής «Ομόνοια» στο Ξενοδοχείο «Μετροπόλιταν», την Κυριακή 18 Ιανουαρίου 2009, Βενετία Σκευοφύλακα (youtube video)
Σε ένα τμήμα μαρμάρινης στήλης, σπασμένης στα δυο, με ελληνική επιγραφή, σώζεται ένα τιμητικό διάταγμα / ψήφισμα, με το οποίο ο Δάμος / Δήμος Βρυκουντίου παραχωρεί χρυσό στεφάνι στον Μηνόκριτο, υιό του Μητρόδωρου, του Σάμιου, για τις υπηρεσίες του, ως ιατρός, εκεί, για είκοσι τουλάχιστον χρόνια.
Σε προγενέστερη περίοδο, προτού λάβει μισθό, προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες του, ενώ διέμενε στην Κάρπαθο και θεράπευε πολλούς ανθρώπους με επικίνδυνες (λοιμικές) ασθένειες και κακοπάθειες / κακοπαθίες.
Πρόκειται για στήλη του 300-200 π.Χ. από την Κάρπαθο, διαστάσεων 60,96 Χ 41 εκατ. και βάθους 12 χλστ.
Η επιγραφή αυτή βρίσκεται στις αποθήκες του Βρετανικού Μουσείου.
Χελιδονόψαρο, γλυπτό του Γιάννη Χατζηβασίλη, Διαφάνι, Κάρπαθος
Το χελιδονόψαρο, είναι γλυπτό που φιλοτέχνησε ο Γιάννης Χατζηβασίλης [1], γυιός του τεχνίτη και καλλιτέχνη Βασίλη Χατζηβασίλη από την Όλυμπο της Καρπάθου.
Κατασκευάστηκε στη μνήμη του Νίκου Β. Τσέρκη, συμβολίζοντας τις προσπάθειες των ανθρώπων του νησιού “να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, παλεύοντας με τα κύματα, για να θρέψουν γενιές και γενιές”, αλλά την ίδια στιγμή “διατηρώντας τη γλώσσα τα ήθη και τα έθιμα” του τόπου.
Αναφορές – Πηγές
Από τη σχετική ανάρτηση του καλλιτέχνη στο facebook.
Η εφαρμογή “ktouch” επιτρέπει την πρόσβαση σε υπηρεσίες διαδικτύου σχετικές με την Κάρπαθο από μια απλή οθόνη αφής για φορητές συσκευές (tablets & smart phones). Αναπτύχθηκε το 2019 από το Μανόλη Τσαγκάρη και την Apella Nota.
Ο Γεώργιος Χιωτάκης γεννήθηκε στην Κάρπαθο το 1917 και απεβίωσε το 2017 σε ηλικία 99 ετών. Πατέρας του ο Ανδρέας Χατζη(γ)ιώργη Χιωτάκης και μητέρα του η Άννα Μιχαήλ Σακέλλη.
Σε ηλικία 14 ετών φοίτησε στην Ιόνιο Σχολή στην Αθήνα. Από την παιδική του ηλικία οραματιζόνταν να σπουδάσει Ιατρική πράγμα που τελικά κατάφερε ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Αθήνα το 1940. Από το 1941 έως το 1945 έκανε την ειδικότητά του στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός».
Στη Ρόδο βρέθηκε μαζί με μια Κινητή Νοσοκομειακή Μονάδα, το Σεπτέμβριο του 1946 και εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων μαζί με κλιμάκιο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Το 1948 ο τότε ναύαρχος Ιωαννίδης τον απομακρύνει με αιτιολογία ότι είχε κομμουνιστικές πεποιθήσεις.
Τελικά επέστρεψε στη Ρόδο το 1950 και άνοιξε το Ιατρείο του δίπλα στην Ακαδημία. Η ικανότητα του στις ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ιταλικά, Γερμανικά) του έδωσε τη δυνατότητα να εξυπηρετεί τον τότε ανερχόμενο τουρισμό στη Ρόδο. Η δραστηριότητά του συνέβαλε στην θετική εικόνα των ξένων για την ιατρική περίθαλψη στη Ρόδο εκείνη την εποχή.
Ο Γ. Χιωτάκης επίσης ήταν και ο επίσημος ιατρός στα γυρίσματα της ταινίας «Τα κανόνια του Ναβαρόνε» που έγιναν στη Ρόδο, προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε ηθοποιούς και παραγωγούς της.
Δημιούργησε μαζί με τους Λάιονς το Δημοτικό Ιατρείο στο Φαληράκι, εντοπίζοντας κατάλληλο οικόπεδο, πρωτοστατώντας στους εράνους και φροντίζοντας ακόμη και για τη προμήθεια νοσοκομειακού αυτοκινήτου, καρδιογράφο.
Γεννήθηκε στο Απέρι το 1935. Γονείς του ήταν ο Μανώλης Μιχ. Τσαγκάρης και η Φωτεινή Ανδρέα Διακίδη. Τελείωσε την στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση στο Απέρι Καρπάθου. Αποφοίτησε από την Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1960. Εργάστηκε για ένα εξάμηνο, παράλληλα με τον στρατό, στα φροντιστήρια Πάλλα και Καργάκου.
Τελικά επέστρεψε στη Ρόδο το 1950 και άνοιξε το Ιατρείο του δίπλα στην Ακαδημία. Η ικανότητα του στις ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ιταλικά, Γερμανικά) του έδωσε τη δυνατότητα να εξυπηρετεί τον τότε ανερχόμενο τουρισμό στη Ρόδο. Η δραστηριότητά του συνέβαλε στην θετική εικόνα των ξένων για την ιατρική περίθαλψη στη Ρόδο εκείνη την εποχή.